Na związane z wiekiem zmiany w odczuwaniu smaku oraz funkcjonowaniu zmysłu powonienia wpływ ma wiele czynników. Przyczyn można poszukiwać zarówno w zmianach anatomicznych związanych z upływem czasu (neurodegeneracja układu nerwowego), jak i w czynnikach środowiskowych. Częstość występowania zaburzeń zmysłu węchu zwiększa się wraz z wiekiem pacjentów, a wśród osób powyżej 80 roku życia odsetek ten sięga nawet do 75%. Zaburzenia odczuwania smaku występują znacznie rzadziej niż dysfunkcje zmysłu węchu, jednak dotyczą sporej części populacji seniorów. Omawiane dysfunkcje mogą prowadzić do zmniejszenia łaknienia, a w konsekwencji do zmniejszenia wartości energetycznej diety. Niedostateczna ilość dostarczanej z pożywieniem energii może prowadzić do niedożywienia ilościowego i jakościowego.
Jednym z istotniejszych czynników wpływających na pogorszenie się funkcji zmysłu węchu jest neurodegeneracja. Pacjenci z zaburzeniami poznawczymi, chorobą Alzheimera oraz Parkinsona, mają większe ryzyko wystąpienia dysosmii. Wśród objawów poprzedzających wystąpienie pełnoobjawowej choroby Parkinsona, obok zaburzeń snu i symptomów psychicznych pojawiają się zaburzenia zmysłu węchu.
Urazy głowy mogą przyczyniać się do pogorszenia funkcji zmysłu węchu u od 5% do 30% pacjentów. Najczęstszą przyczyną tego typy dysfunkcji jest uszkodzenie delikatnych struktur nerwów węchowych.
Schorzenia otolaryngologiczne również zaburzają prawidłową funkcję zmysłów. Pogorszenie się zmysłu powonienia może być spowodowane obecnością polipów oraz guzów w kanale nosowym.
Zaburzenia węchowe pojawiają się też w przebiegu cukrzycy i zależą głownie od stopnia wyrównania choroby oraz istnienia chorób towarzyszących. Negatywne oddziaływanie na zdolność odczuwania zapachów mają następstwa mikroangiopatii cukrzycowych, które mogą powodować niedokrwienie obszarów odpowiedzialnych za odbiór wrażeń węchowych.
U seniorów problemem jest obniżona zdolność odczuwania zapachów i smaków w przebiegu chorób nowotworowych. Spowodowane jest to sposobem prowadzonego leczenia (chemioterapia i radioterapia), który może bezpośrednio uszkadzać drogi smakowe i węchowe. Pacjenci cierpiący na nowotwory skarżą się na osłabioną wrażliwość smakową oraz nieprzyjemny, gorzki posmak w ustach.
Do zaburzenia odczuwania smaku w wieku podeszłym może też dochodzić na skutek ubytków w uzębieniu, problemów z żuciem pokarmów, stosowania protez zębowych. Protezy zębowe mogą zmniejszyć pojemność jamy ustnej, a w konsekwencji ograniczyć zdolność przemieszczania się kęsów pokarmowych podczas żucia.
Przyjmowanie wielu różnych leków przez osoby starsze może się przyczynić do występowania lub pogarszania się zaburzeń w odczuwaniu przede wszystkim zapachu. Udowodniono, iż do zaburzeń wyczuwania smaku i zapachu, zwłaszcza u osób starszych z nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi, może doprowadzić niedobór cynku. W literaturze istnieją doniesienia dotyczące zależności między niedoborem witaminy D a zaburzeniem funkcjonowania zmysłu węchu.
Aktywator Inicjatyw Senioralnych
2024-11-18
