Dysfagia jest to objaw polegający na trudności w przechodzeniu pokarmu w przewodzie pokarmowym. Może mieć różne przyczyny, które zwykle wynikają z poważnych zaburzeń zdrowotnych. Co powoduje tę dolegliwość, czym grozi i jak sobie z nią radzić?
Co to jest dysfagia?
Dysfagia nie jest chorobą, a raczej objawem chorobowym. Trudność lub całkowite uniemożliwienie przełykania zwykle świadczy o współistniejącej chorobie, niekoniecznie dotyczącej jamy ustnej. Najczęściej zaburzone połykanie pokarmów wynika z dolegliwości takich jak np.:
- nowotwory przewodu pokarmowego: jamy ustnej, języka, gardła, przełyku;
- nowotwory umiejscowione w tkankach sąsiadujących z gardłem i przełykiem;
- nowotwory mózgu lub inne zmiany prowadzące do zaburzenia funkcji nerwów czaszkowych;
- rekonwalescencja po przebytych zmianach nowotworowych, radioterapii i operacjach chirurgicznych w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego;
- choroba Parkinsona;
- stwardnienie rozsiane;
- stwardnienie zanikowe boczne;
- choroba Huntingtona;
- stany zapalne, infekcje bakteryjne i grzybicze – często towarzyszy im ból i trudność przełykania;
- neuropatia cukrzycowa;
- refluks;
- reumatyczne zapalenie stawów;
- stosowanie niektórych leków, których skutkiem ubocznym może być utrudnione przełykanie;
- niedobór żelaza;
- udar mózgu.
Dysfagia ustno-gardłowa i dysfagia przełykowa
W zależności od miejsca, w którym dochodzi do zaburzonego przełykania, wyróżniamy dwa rodzaje dysfagii. Pierwszą jest dysfagia ustno-gardłowa kiedy to dochodzi do trudności w przechodzeniu pokarmu z jamy ustnej do gardła. Jeśli pokarm nieprawidłowo przechodzi z gardła do żołądka, schorzenie określa się mianem dysfagii przełykowej.
Chory z dysfagią może odczuwać dolegliwości takie jak:
- uczucie zalegania pokarmu;
- trudności w rozpoczęciu połknięcia porcji pokarmu;
- spadek wagi ciała, który wynika z nieprawidłowego przygotowania pokarmu do trawienia;
- zachłystywanie się w trakcie posiłku;
- kaszel;
- ból i uczucie pieczenia;
- zgaga;
- nadmierne wydzielanie śliny,
- ulewanie podczas posiłków, a nawet wymioty.
Jak leczyć dysfagię?
Dobór leczenia zależy od przyczyny, która wywołuje trudności w przełykaniu. W przypadku zdiagnozowania współistniejącego schorzenia należy w pierwszej kolejności podjąć leczenie mające na celu wyeliminowanie lub złagodzenia tejże dolegliwości. Często jednak, choroby wywołujące dysfagię są nieuleczalne, a senior narażony jest na utrudnione połykanie praktycznie nieustannie. Należy wówczas zwracać szczególną uwagę na rodzaj i higienę posiłków.
Najważniejszy jest dobór odpowiedniej diety i postaci posiłków. Często zaleca się dietę płynną, czyli miksowanie wszelkich pokarmów. Utrudnione połykanie sprawia, że pokarm zatrzymuje się w pewnym odcinku przewodu pokarmowego, a suche i twarde pożywienie może dodatkowo podrażniać przewód pokarmowy.
Warto również pamiętać o odpowiedniej pozycji w trakcie posiłku. Pokarmy nie powinny być przyjmowane przez seniora leżącego, ponieważ już samo działanie grawitacji utrudnia przełykanie. Opiekun osoby starszej, która spędza większość czasu w łóżku, powinien zadbać o odpowiednie ułożenie seniora podczas przyjmowania posiłków.
Warto zadbać również o spokój seniora. W żadnym wypadku nie należy pośpieszać osoby starszej i nachalnie nalegać na szybsze jedzenie. Senior z dysfagią powinien mieć zapewniony odpowiedni komfort w trakcie każdego posiłku, nawet zwykłej przekąski.
