Miasto walczy z hałasem

W ramach „Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Częstochowy na lata 2013-2018”, uchwalonego podczas ostatniej sesji przez Radę Miasta zaproponowano działania, których realizacja przyczyni się do poprawy jakości klimatu akustycznego miasta.

Program jest kontynuacją polityki ekologicznej miasta, a jego celem było określenie niezbędnych priorytetów i kierunków działań, których intencją jest zmniejszenie uciążliwości oraz ograniczenie poziomu hałasu na terenie Częstochowy.

Program obejmuje obszar, który pokrywa się z zakresem mapy akustycznej wykonanej dla miasta.

Nadmierny poziom hałasu jest powszechnym problemem mieszkańców praktycznie wszystkich większych miast Polski. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami, ekspozycja na nadmierny poziom hałasu wywołuje nie tylko dyskomfort funkcjonowania, ale także może być poważnym czynnikiem stresogennym, a w skrajnych przypadkach chorobotwórczym. Problem ten znalazł odzwierciedlenie w przepisach europejskich (Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 2002 roku). Ich następstwem były nowelizacje przepisów krajowych, które odnosiły się do prowadzenia skutecznej walki ze zjawiskiem ponadnormatywnego hałasu, które stanowią podstawę opracowanego Programu ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Częstochowy na lata 2013-2018.

W oparciu o informacje zawarte w opracowaniu Mapa akustyczna miasta Częstochowy oraz dodatkowe analizy, w tym wizje terenowe, dokonano przeglądu obszarów narażonych na ponadnormatywny poziom hałasu. Wykonane analizy pokazały, że w Częstochowie głównym źródłem emisji hałasu, który przekracza dopuszczalne poziomy wskaźników długoterminowych jest hałas samochodowy oraz w mniejszym stopniu – kolejowy.

Analiza zrealizowanej mapy akustycznej miasta Częstochowy potwierdziła, że na terenie miasta występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu drogowego oraz kolejowego.

Zarówno w przypadku hałasu drogowego jak i kolejowego zdecydowana większość osób zamieszkuje tereny o przekroczeniach mieszczących się w przedziale 0,01–5 dB.

Analizując dane statystyczne opracowane na podstawie aktualnej mapy akustycznej, stwierdzono że na terenie miasta nie występują przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu przemysłowego.

W ramach Programu ochrony środowiska przed hałasem dla Częstochowy zaproponowano działania, których celem jest ograniczenie nadmiernego hałasu, a w następstwie tego poprawa jakości klimatu akustycznego miasta zarówno w porze dnia, jak i nocy. To m.in. działania monitoringowe, których celem jest identyfikacja obiektów, które narażone są na ponadnormatywny poziom hałasu komunikacyjnego (wszystkie zidentyfikowane w ramach realizacji Mapy akustycznej obszary, na których stwierdzono występowanie przekroczeń zlokalizowane są w bezpośrednim sąsiedztwie ulic, stanowiących źródło hałasu i jeżeli obejmują zabudowę mieszkaniową, to praktycznie w każdym przypadku jedynie pierwszą jej linię lub elewację od strony źródła hałasu) oraz te wszystkie działania, które związane są z ograniczeniem poziomu hałasu na terenach, gdzie stwierdzono występowanie potencjalnych przekroczeń wartości dopuszczalnych, a także te, które mają na celu ochronę przed akustyczną degradacją terenów, na których obecnie jakość klimatu akustycznego można uznać jako dobrą.

Znaczna część działań, które zostały zaproponowane w Programie ma charakter organizacyjny, bezpośrednio w obrębie źródła hałasu. To bardzo ważne w obszarach gęsto zaludnionych, gdzie nie ma innych możliwości ochrony przed hałasem (np. budowa ekranów akustycznych).

Jednym ze skuteczniejszych sposobów obniżania emisji hałasu samochodowego na terenach miast są działania, których celem jest scentralizowanie ruchu na wybranych trasach miasta oraz wprowadzenie zintegrowanego systemu zarządzania ruchem, a ponadto egzekwowanie obowiązujących przepisów prawa, zwłaszcza w zakresie dopuszczalnych prędkości.

Równie istotną strategią są działania planistyczne w ramach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Chodzi tu głównie o odpowiednie rozmieszczenie stref akustycznie chronionych, tak aby znajdowały się one w możliwie największej odległości od źródeł hałasu.

Odnośnie nowych projektów architektonicznych strategia powinna opierać się na stosowaniu dodatkowych rozwiązań, które mają za zadanie ograniczać emisję hałasu do miejsc akustycznie chronionych (ekrany akustyczne, projektowanie skoordynowanych sygnalizacji świetlnych, zabudowa o charakterze tarasowym, odpowiednie kształtowanie brył budynku).

Podstawowe kierunki niezbędne do przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku w zakresie hałasu drogowego to:

• eliminacja ruchu tranzytowego z obszarów o gęstej zabudowie,

• ograniczenie prędkości ruchu pojazdów,

• budowa alternatywnych dróg, które ograniczą ruch na arteriach ulicznych w centrum miasta,

• tworzenie stref z zakazem lub ograniczeniem ruchu pojazdów osobowych i/lub ciężarowych w centrum miasta,

• wprowadzenie środków trwałego uspokajania ruchu – kształtowanie środowiska drogowego za pomocą środków planistycznych (hierarchizacja dróg według funkcji) i inżynieryjnych (strefy prędkości, zmiany przekroju drogi na granicach stref) celem zmniejszenia uciążliwości transportu drogowego. Zasadniczym dążeniem do uspokojenia ruchu jest spowodowanie pożądanych reakcji uczestników ruchu i zapobieganie zachowaniom niepożądanym. Najważniejszym celem jest zapewnienie bezpiecznej prędkości oraz egzekwowanie ograniczeń prędkości za pomocą odpowiedniego kształtowania geometrii jezdni i elementów organizacji ruchu.Ponadto uspokojenie polega na eliminacji niepożądanego ruchu tranzytowego,

• budowa ekranów akustycznych i tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej,

• remonty ulic polegające na stosowaniu nawierzchni o dobrych parametrach akustycznych,

• wdrażanie rozwiązań usprawniających funkcjonowanie komunikacji zbiorowej w obszarze śródmieścia (wydzielone pasy ruchu dla autobusów, system sterowania ruchem),

• rozwój nowoczesnej komunikacji miejskiej jako podstawy transportu publicznego w Częstochowie,

• wprowadzenie inteligentnych systemów transportowych,

• współpraca z Policją i Strażą Miejską w zakresie kontroli środków transportu pod względem emisji hałasu do środowiska oraz przestrzegania ograniczeń prędkości,

• rozwój systemu ścieżek rowerowych i ciągów pieszych.

Podstawowe kierunki niezbędne do przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku w zakresie hałasu szynowego:

• zmniejszenie prędkości przejazdu pociągów,

• stosowanie hamulców tarczowych względnie hamulców z okładzinami z tworzyw sztucznych,

• szlifowanie szyn,

• toczenie kół,

• wymiana taboru,

• eliminacja połączeń łubkowych szyn,

• remonty torowisk,

• budowa ekranów akustycznych.

Podstawowe kierunki niezbędne do utrzymania dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego:

• wykorzystywanie systemu mapy akustycznej w pracach planistycznych,

• stosowanie w planowaniu przestrzennym zasad strefowania (w odniesieniu do terenów niezagospodarowanych),

• w uzasadnionych przypadkach, wypieranie funkcji mieszkaniowej z budynków położonych przy pasach drogowych na rzecz usług, w przypadku ograniczonych możliwości technicznych i organizacyjnych redukcji hałasu,

• w strefach udokumentowanych uciążliwości powodowanych trasami komunikacyjnymi wprowadzać, w stosunku do nowej zabudowy mieszkaniowej wymogi stosowania elementów chroniących przed hałasem środowiskowym (np. materiały budowlane o podwyższonej izolacyjności akustycznej, ekrany na elewacji budynku, rozpraszające elementy fasad).

Program ochrony środowiska przed hałasem dla Częstochowy został sporządzony po raz pierwszy. Jego ocena zostanie dokonana pod koniec jego obowiązywania czyli w 2018 roku. Należy jednak zauważyć, że miasto już wcześniej zwracało uwagę na problem nadmiernego hałasu, co zostało zaznaczone w Programie ochrony środowiska dla miasta Częstochowy.

Program jest kontynuacją polityki ekologicznej miasta, a także wskazuje kierunek działań, których celem jest skuteczne ograniczenie emisji hałasu do środowiska oraz poprawa jakości klimatu akustycznego. Dokument wyznacza zadania do 2018 roku oraz działania długoterminowe i edukacyjne, których czas realizacji przekracza ramy obowiązywania Programu.