W rocznicę pochówku szczątków przodków olsztynian, przy zbiorowej mogile na cmentarzu parafialnym odbyła się modlitwa i złożenie kwiatów. Szczątki wydobyto z dawnego cmentarza przy ul. Zamkowej podczas rewitalizacji rynku w Olsztynie.
Uroczystość 27 października poprzedziła msza święta w Kościele pw. św. Jana Chrzciciela, celebrowana przez księdza prałata Zbigniewa Małeckiego i księdza Jana Biskupa. Modlitwie przy zbiorowym grobie na cmentarzu parafialnym, przewodniczył ks. prałat Ryszard Grzesik, proboszcz Parafii Olsztyn. Wójt gminy Olsztyn, Tomasz Kucharski wraz z przewodniczącym Rady Gminy Januszem Koniecznym, złożyli kwiaty i zapalili znicze. – Cieszę się, że mogliśmy wspólnie z księdzem Proboszczem sfinansować pomnik nagrobny. Dziękuję księdzu za udostępnienie miejsca na cmentarzu, a Piotrowi Kampie za jego oryginalne i wymowne wykonanie. – powiedział podczas uroczystości wójt Tomasz Kucharski.
Na nagrobnej płycie widnieje napis: „W tym miejscu zostały złożone szczątki przodków Ziemi Olsztyńskiej pochodzące z okresu od XV do XVIII, wydobyte przy ul zamkowej w Olsztynie w trakcie rewitalizacji rynku w 2012r. Z miejsca, w którym warstwowo umieszczono 656 grobów, ekshumowano około 700 szczątków ludzkich w tym 280 należących do dzieci. Niech to miejsce skłoni nas do refleksji nad przemijaniem i wyzwoli potrzebę modlitwy w intencji tutaj spoczywających. Fundatorzy: Parafia pw. św. Jana Chrzciciela w Olsztynie i Gmina Olsztyn.”
Pochówek szczątków odbył się 14 października 2012 r. Cmentarz, z którego ekshumowano szczątki funkcjonował przy kościele, co potwierdza znalezienie części fundamentów świątyni z przełomu XVII i XVIII w. Kościół spłonął podczas pożaru osady w 1719 r. Wówczas wybudowano, oddalony od zabudowań dzisiejszy kościół i wyznaczono nowe miejsce na cmentarz.
Wykopane szczątki pochodzą z XVI, XVII i XVIII wieku. Niektóre mogą pochodzić nawet z XV wieku.
Z wypowiedzi archeologów i antropologów wynika, że poza monetami i kilkoma koliami ze szklanych paciorków nie znaleziono przy szczątkach żadnych przedmiotów, co świadczy o tym, że był to cmentarz ludzi ubogich. Na szczątkach kilku szkieletów odnaleziono uszkodzenia cięte, które można odczytać jako ślady po ranach zadanych szablą lub mieczem. Około czterdziestu procent wśród szkieletów stanowiły szczątki małych dzieci, pochodzące z grobów usytuowanych najbliżej muru kościelnego. Odkryto kilka warstw pochówków. Istotny jest również fakt, że kolejne pochówki odbywały się często w świeżych jeszcze grobach poprzedników. Mogłyby to być np. pochówki pobitewne.
Prace archeologiczne trwały od 25 kwietnia do 2 lipca 2012 r.
