Nietrzymanie stolca, czyli niezdolność do wydalania kału w sposób w pełni kontrolowany przez człowieka. Jest to duży problem higieniczny dla starszej osoby, który zaburza prawidłowe funkcjonowanie, powoduje stres i poczucie izolacji społecznej. Objawem nieprawidłowym jest bezwiedne oddawanie stolca minimum 2 razy w miesiącu. Do świadomego utrzymania stolca wymagane jest czucie stopnia wypełnienia w odbycie i odbytnicy, zdolność utrzymania treści jelita grubego oraz koordynacja zewnętrznego i wewnętrznego zwieracza odbytu. Zwieracz zewnętrzny przeciwdziała niepożądanemu wydalaniu stolca. Z upływem lat obniża się kurczliwość mięśnia łonowo-odbytniczego oraz zmniejsza się elastyczność odbytnicy, co doprowadza do spadku napięcia spoczynkowego wewnętrznego zwieracza odbytu. Senior zaczyna słabiej czuć poziom wypełnienia odbytnicy. Nietrzymanie stolca częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn.
Przyczyny zaniku prawidłowej funkcji utrzymania stolca:
– zaburzenia w działaniu zwieraczy odbytu
Choroby nowotworowe, uszkodzenie rdzenia kręgowego, zabiegi chirurgiczne mogą doprowadzić do uszkodzenia zwieraczy, co skutkuje obniżonym ciśnieniem w kanale odbytu. Cukrzyca wywołuje zmniejszenie napięcia zwieracza wewnętrznego, a w konsekwencji spadek ciśnienia spoczynkowego w kanale odbytu.
– zaburzenia w obrębie ścian odbytnicy
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego może skutkować częstym i przyspieszonym uczuciem parcia przy małej ilości treści w odbytnicy, a w następstwie pojawieniem się nietrzymania stolca przy jednoczesnej prawidłowej funkcji zwieracza odbytu.
– zaburzenia czucia w obrębie odbytnicy
Tego typu dysfunkcja występuje u chorych na stwardnienie rozsiane oraz będących po urazach kręgosłupa bądź cierpiących na przepuklinę rdzenia kręgowego.
Przyczyną nietrzymania stolca są też zaparcia, gdyż treść półpłynna przecieka między zbitymi masami kałowymi i wydostaje się bezwiednie wraz z gazami na zewnątrz.
W przebiegu udaru, gdy pacjent jest nieprzytomny ma miejsce nietrzymanie stolca. Wraz z poprawą ogólnego stanu zdrowia, stopniowym ustępowaniem objawów neurologicznych, powinna powrócić kontrola nad wypróżnianiem.
Warto zauważyć, iż u seniorów na skutek spadku aktywności enzymów jelitowych dochodzi do występowania biegunek, więc by temu zapobiec, należy wyeliminować z diety produkty spożywcze źle tolerowane.
Sposoby leczenia:
Leczenie farmakologiczne polega na zmniejszeniu częstotliwości oddawania stolca i zmianie jego konsystencji. Preparaty zwiększające konsystencję treści stosowane są wśród pacjentów, którzy wydalają zbyt luźne stolce. Tych medykamentów nie zaleca się dla osób, u których nietrzymanie treści jelita spowodowane jest uszkodzeniem ściany odbytnicy np. po radioterapii. Leki przeciwbiegunkowe wpływają na redukcję częstości wypróżnień. W przypadku nietrzymania stolca na skutek zaparć, stosuje się wlewy doodbytnicze.
Biofeedback to leczenie polegające na przywróceniu sprawności i wzmocnieniu siły mięśni dna miednicy poprzez wykorzystanie elektrod doodbytniczych, które za pomocą impulsów elektrycznych wywołują skurcz zwieraczy odbytu.
Leczenie operacyjne można wykonać u pacjentów z uszkodzeniem zwieraczy odbytu, niestety ma ono niską skuteczność (poniżej 50%).
