Podwyższanie emerytur wyliczonych według starych zasad to z pewnością kwestia, która zainteresuje każdego seniora.
Na początek wyjaśnijmy, co oznacza określenie: emerytura wyliczana na „starych” zasadach. To świadczenie przyznawane osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. oraz niektórym osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., mającym prawo do tzw. „emerytury wcześniejszej”. Określenie „na starych zasadach” odnosi się zarówno do warunków, jakie muszą spełnić osoby ubiegające się o emeryturę, jak i do sposobu ustalenia wysokości takiej emerytury.
Emerytura według „starych” zasad przysługuje po spełnieniu warunków dotyczących osiągnięcia wymaganego wieku oraz udowodnienia określonego stażu emerytalnego. Na wysokość tej emerytury mają wpływ:
- osiągane wynagrodzenia,
- staż pracy,
- obowiązująca w dniu przyznania świadczenia kwota bazowa (od 1 marca 2015r. to 3 308,33 zł).
Każdy emeryt, jeśli spełnia określone przepisami warunki, ma prawo starać się
o przeliczenie swojego świadczenia. Ustawa emerytalna przewiduje wiele możliwości ponownego ustalenia emerytury w nowej, korzystniejszej wysokości.
ZUS ma obowiązek przeliczyć emeryturę za każdym razem, gdy emeryt o to zawnioskuje i spełni warunki do przeliczenia. Jeśli nowe wyliczenie okaże się mniej korzystne od dotychczasowego, emeryt nic nie traci. ZUS z urzędu kontynuować będzie wypłatę emerytury w dotychczasowej, wyższej wysokości.
Poniżej jedenaście sposobów na podwyższanie emerytur wyliczonych według starych zasad.
- Sposób pierwszy – poszukaj dokumentów
Warto sprawdzić, czy w wykazie zarobków, który przedłożyliśmy do wniosku, wskazaliśmy rzeczywiście te najlepsze, jakie otrzymywaliśmy. Sprawdźmy, czy mamy zarobki, których nie dołączyliśmy starając się o emeryturę. Dostarczyliśmy np. tylko te dokumenty, które były łatwe do zdobycia. Tymczasem każdy nowo dostarczony dokument, potwierdzający wysokość osiąganego wynagrodzenia i spełniający wymogi formalne – to szansa na wyższe świadczenie. Informacje na temat archiwów przechowujących dokumentację zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy można znaleźć m. in. na stronach internetowych: www.zus.pl; www.archiwa.gov.pl; ewidencja.archiwa.gov.pl/miejsca.php.
Warto więc sprawdzić, czy nie ma gdzieś dokumentacji, która podniesie wysokość naszego świadczenia.
Po pierwsze dokumentacji potwierdzającej staż. To np. świadectwa pracy, legitymacja ubezpieczeniowa, zaświadczenie z uczelni o ukończeniu studiów
i programowym czasie ich trwania. Kolejne przydatne dokumenty to dokumenty płacowe (np. druk Rp-7 wystawiony przez pracodawcę lub jego następcę prawnego, kopie list płac, zaświadczenia wydane przez archiwa lub inne placówki przechowujące dokumentację płacową).
- Sposób drugi – dorabiaj
Do emerytury można dorobić. Ci emeryci, którzy ukończyli już powszechny wiek emerytalny, ustalany indywidualnie w zależności od daty urodzenia, mogą zarabiać bez ograniczeń, nie obawiając się, że ZUS zmniejszy im wysokość świadczenia lub zawiesi jego wypłatę (chyba że przechodząc na emeryturę jako pracownicy nie rozwiązali stosunku pracy).
Jeśli natomiast jest się tzw. wcześniejszym emerytem, obowiązują ograniczenia. Jakie, zależy od tego, ile się dorabia. W zależności od tego, jak wysoka jest to kwota, emerytura będzie wypłacana w całości, zmniejszona lub zawieszona. Przy czym nie ma znaczenia wysokość pobieranej emerytury. Aktualnie (od 1 grudnia 2015 r. do
29 lutego 2016 r.) bez żadnych konsekwencji można dorobić miesięcznie do 2726,80 zł brutto (70 proc. przeciętnego wynagrodzenia). ZUS zawiesi wypłatę świadczenia, jeśli zarobki przekroczą 5064 zł brutto (130 proc. przeciętnego wynagrodzenia). Emerytura będzie zmniejszona, jeśli dodatkowe przychody znajdą się w przedziale od 2726,80 zł do 5064 zł miesięcznie (od 70 do 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia). Kwoty graniczne zmieniają się co 3 miesiące (od 1 marca będzie nowa), trzeba zatem na bieżąco sprawdzać (np. na stronie internetowej www.zus.pl), ile można dorobić.
- Sposób trzeci – dorabiaj i przelicz
Warto pracować po przyznaniu emerytury, bowiem liczy się to podwójnie. Po pierwsze, zarabia się pieniądze, po drugie dodatkowo przepracowany okres oraz ewentualnie osiągnięte zarobki podwyższą wysokość naszego świadczenia. Liczy się każdy przepracowany miesiąc po przyznaniu emerytury, czyli staż pracy – pod warunkiem, że odprowadzane były składki na ubezpieczenia społeczne. Natomiast uzyskane za ten czas zarobki podniosą emeryturę wtedy, gdy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru będzie wyższy od poprzednio obliczonego. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru to – najogólniej mówiąc – stosunek naszego wynagrodzenia do średnich krajowych zarobków.
- Sposób czwarty – znalazłeś zarobki
Jeśli dotarłeś do zarobków, których nie przedłożyłeś ubiegając się o emeryturę, przynieś je do ZUS. Pracownicy sprawdzą, czy przyjęcie ich do podstawy wymiaru emerytury będzie dla ciebie korzystne.
Jeśli przechodziłeś na świadczenie dawno, jeszcze przed 1999 rokiem, może korzystniejsze będą zarobki z innych 3, 4 czy 8 lat niż te, od których obliczono ci emeryturę. A może korzystniejsze będzie wynagrodzenie z 10 kolejnych lat, czy nawet z 20 lat wybranych ze wszystkich lat pracy? Warto sprawdzić. Pamiętaj jednak, ze warunkiem takiego przeliczenia emerytury jest wyższy wskaźnik.
A może pracodawca wypłacił Ci jakieś zaległe wynagrodzenie, za które opłacono składki na ubezpieczenia społeczne, a które pochodzi z okresu, z którego obliczono podstawę wymiaru emerytury? Nie zapomnij dostarczyć zaświadczenia – ZUS obliczy ponownie wysokość emerytury od wyższej podstawy wymiaru.
- Sposób piąty – miałeś prawo do renty lub świadczenia przedemerytalnego – sprawdź
Jeżeli w chwili ubiegania się o emeryturę byłeś uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy lub do świadczenia przedemerytalnego, ale tego przyznanego jeszcze przez urząd pracy – do obliczenia podstawy wymiaru emerytury mogłeś wskazać zarobki uzyskane w 10 kolejnych latach wybranych z 20 lat sprzed roku zgłoszenia wniosku o emeryturę albo z dowolnych 20 lat, w których byłeś ubezpieczony, lub podstawę wymiaru renty albo świadczenia.
Sprawdź, czy masz tę podstawę ustaloną w najkorzystniejszy sposób. Warto to zrobić szczególnie wówczas, gdy mamy zaświadczenia o zarobkach, a do emerytury przyjęto podstawę wymiaru wcześniejszego świadczenia.
- Sposób szósty – zamiana
Zamiana emerytury wcześniejszej na emeryturę przyznaną po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego też może przynieść korzyści. Kto może zamienić emeryturę? Każdy, kto jest na wcześniejszej emeryturze i osiągnął wiek emerytalny,
a urodził się przed 1949 rokiem. Ale najważniejszy warunek to podleganie ubezpieczeniom społecznym przez co najmniej 30 miesięcy po przejściu na wcześniejszą emeryturę (liczy się każde zajęcie, z tytułu którego odprowadzane były składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe).
Zysk z obliczenia nowej emerytury wynika z ustalenia części socjalnej emerytury wynoszącej 24 proc. od kwoty bazowej obowiązującej w dacie przyznania nowej emerytury. Pozostałą część emerytury uzależnioną od podstawy wymiaru
i przebytych okresów ustala się od dotychczasowej kwoty bazowej, a następnie waloryzuje.
Ile można zyskać na zamianie emerytury? Każdy przypadek jest inny, wyliczany indywidualnie.
- Sposób siódmy – zbieg świadczeń
Co to znaczy? Są osoby, które mają ustalone prawo do dwóch świadczeń. Osoby mające przyznaną rentę z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej bądź rentę inwalidy wojennego czy wojskowego, albo rentę dla kombatantów lub osób represjonowanych gdy nabędą prawo do emerytury, oprócz renty mają prawo pobierać emeryturę.
Ale uwaga! Nie mogą brać pełnych świadczeń, lecz tylko:
– emeryturę powiększoną o połowę renty lub
– rentę powiększoną o połowę emerytury
- Sposób ósmy – dodatek pielęgnacyjny
Gdy emeryt ukończy 75 lat ma prawo do dodatku pielęgnacyjnego
w miesięcznej wysokości wynoszącej od 1 marca 2015 r. 208,17 zł. Wypłacany jest bez potrzeby składania wniosku. Można też starać się o dodatek pielęgnacyjny przed ukończeniem tego wieku i złożyć specjalny wniosek. Wtedy będzie potrzebne orzeczenie lekarza orzecznika ZUS uznające emeryta za całkowicie niezdolnego do pracy oraz do samodzielnej egzystencji.
- Sposób dziewiąty – zastąpienie zarobków zerowych minimalnymi
Od 1 stycznia 2009 r. weszła w życie ustawa pozwalająca na zastąpienie zarobków zerowych – zarobkami w kwocie minimalnego wynagrodzenia. Zasada ta dotyczy osób, które były zatrudnione na podstawie umowy o pracę.
Jeśli więc w chwili wyliczania emerytury przyznanej przed 2009 rokiem nie udało ci się udowodnić wysokości uzyskiwanych zarobków i dotąd nie złożyłeś wniosku
o zastąpienie ich wynagrodzeniem minimalnym – zrób to jak najszybciej.
- Sposób dziesiąty – emerytura „po nowemu”
Od 1 maja 2015 roku weszły w życie zmiany nowelizujące ustawę emerytalną. Nowe przepisy dotyczą osób, które urodziły się przed 1 stycznia 1949 r., mają uprawnienia do wcześniejszej emerytury i nadal pracują. Jeżeli mają okresy składkowe
i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny, wysokość ich emerytury może być obliczona według nowych zasad (czyli według kapitału emerytalnego) również wtedy, gdy przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie miały ustalone prawo do emerytury wcześniejszej. Kto może skorzystać
z tego przepisu? Osoba, która:
- po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego nadal podlegała ubezpieczeniom (czyli np. pracowała czy wykonywała umowę zlecenie),
- z wnioskiem o emeryturę wystąpiła po dniu 31 grudnia 2008 r.,
a obliczenie emerytury według nowych, zreformowanych zasad jest dla niej korzystne.
WAŻNE! Trzeba wiedzieć, że tak obliczona emerytura będzie obniżona o sumę kwot emerytur wcześniejszych już pobranych przez emeryta. Z chwilą przyznania emerytury obliczonej „po nowemu” ustanie prawo do emerytury wcześniejszej.
- Sposób jedenasty – przelicz podstawę wymiaru emerytury|
Ten sposób dotyczy osób, które osiągały wysokie wynagrodzenia. Wspomniana już przy sposobie dziesiątym zmiana ustawy, która weszła w życie 1maja 2015 r., umożliwia ponowne obliczenie emerytury na wniosek emeryta, który spełnił łącznie następujące warunki:
– do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury wskazał wynagrodzenia przypadające w całości lub w części po przyznaniu emerytury,
– na podstawie wskazanych wynagrodzeń udowodnił, że nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy niż 250%.
Uwaga: Przeliczyć w ten sposób emeryturę można tylko raz.
