Po przejściu na emeryturę wielu seniorów staje przed nowymi wyzwaniami finansowymi. Stabilny dochód z pracy zastępuje emerytura, co często wiąże się z koniecznością oszczędnego gospodarowania środkami. Oprócz zarządzania budżetem, osoby starsze coraz częściej stają się również celem oszustów, którzy wykorzystują ich zaufanie i niewiedzę w kwestiach finansowych.
Podstawą zdrowych finansów jest umiejętne planowanie budżetu. Seniorzy, którzy mają regularny dochód w postaci emerytury lub renty, mogą dzięki budżetowi lepiej kontrolować swoje wydatki i uniknąć niepotrzebnych kosztów. Dobry plan finansowy pozwala na pokrycie codziennych potrzeb, oszczędności na przyszłość oraz realizację drobnych przyjemności.
Aby stworzyć budżet warto zacząć od spisania wszystkich stałych wydatków, takich jak rachunki, opłaty za mieszkanie, żywność, leki czy transport. Następnie można uwzględnić koszty nieregularne, na przykład remonty czy prezenty dla rodziny. Dobrze jest także ustalić kwotę, którą chcemy oszczędzać co miesiąc. Nawet niewielkie sumy odkładane regularnie mogą stworzyć przydatny fundusz na przyszłość.
Oszczędzanie nie musi wiązać się z dużymi wyrzeczeniami. Nawet niewielkie sumy odkładane co miesiąc mogą z czasem przynieść widoczne efekty. Dobrym rozwiązaniem jest założenie osobnego konta, na które regularnie wpłacamy określoną kwotę. Wiele banków oferuje konta oszczędnościowe, które mogą być dobrą alternatywą dla przechowywania pieniędzy na zwykłym koncie lub w domu. Osobne konto pomaga kontrolować wydatki i zapobiega nieświadomemu sięganiu po oszczędności. Seniorzy powinni także rozważyć lokaty terminowe, które pozwalają zarabiać na odsetkach od odłożonej kwoty. Warto jednak pamiętać, że lokaty z reguły wymagają „zamrożenia” środków na określony czas, więc warto inwestować w nie tylko te kwoty, których nie planujemy używać w najbliższym czasie. Można również założyć kilka oddzielnych lokat i na wypadek nagłych wydatków wypłacić pieniądze tylko z części.
Niektóre osoby decydują się inwestować swoje oszczędności w nadziei na ich pomnożenie. Należy jednak podchodzić do tego bardzo ostrożnie, szczególnie jeśli inwestycja wiąże się z wysokim ryzykiem. Seniorzy powinni unikać ryzykownych instrumentów finansowych, takich jak akcje czy fundusze inwestycyjne o dużej zmienności, ponieważ mogą one prowadzić do strat finansowych.
Dla seniorów odpowiedniejsze są formy inwestycji o niskim ryzyku, takie jak obligacje skarbowe, które oferują stabilny zysk i są gwarantowane przez państwo. Inną opcją mogą być wspomniane wcześniej lokaty terminowe. Warto również zasięgnąć rady doradcy finansowego, który pomoże dobrać bezpieczne instrumenty inwestycyjne dostosowane do sytuacji finansowej i potrzeb osoby starszej.
Seniorzy są szczególnie narażeni na oszustwa, które wykorzystują zaufanie, emocje lub niewiedzę w dziedzinie finansów. Oszuści często kontaktują się telefonicznie lub osobiście, przedstawiając „wyjątkowe oferty” inwestycji, rzekome promocje bankowe czy atrakcyjne „pożyczki bez ryzyka”.
Najczęstsze oszustwa finansowe:
- „Na wnuczka” i „na policjanta”: Oszust podaje się za członka rodziny lub policjanta i informuje o pilnej potrzebie pieniędzy.
- Fałszywe inwestycje: Ktoś proponuje „super inwestycję”, która gwarantuje szybki zysk bez ryzyka. Takie oferty są zazwyczaj nieprawdziwe, a zainwestowane pieniądze często przepadają.
- Oszuści bankowi: Ktoś dzwoni, podając się za pracownika banku i prosi o podanie danych do konta lub hasła. Bank nigdy nie poprosi o takie informacje telefonicznie, na pewno nigdy nie poprosi o podanie hasła.
Przede wszystkim warto pamiętać, by nigdy nie udzielać przez telefon informacji osobistych ani numerów kart płatniczych. Jeśli ktoś przedstawia się jako policjant lub pracownik banku, lepiej zakończyć rozmowę i samodzielnie zadzwonić na oficjalny numer banku lub policji, by zweryfikować sytuację.
Jeśli senior ma wątpliwości dotyczące finansów lub podejrzewa, że padł ofiarą oszustwa, powinien jak najszybciej skorzystać z pomocy prawnej. W Polsce działa wiele instytucji oferujących bezpłatne porady prawne i finansowe dla seniorów. W każdej gminie istnieją punkty darmowej pomocy prawnej. Pomoc można również uzyskać w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), który oferuje wsparcie konsumentom.
Seniorzy, którzy podejrzewają, że padli ofiarą oszustwa, powinni również jak najszybciej skontaktować się z policją. Warto również rozważyć wsparcie organizacji pozarządowych, które specjalizują się w ochronie praw osób starszych.
Podstawowa wiedza finansowa może znacząco zwiększyć bezpieczeństwo seniorów i pomóc w świadomym zarządzaniu środkami. Uczestnictwo w kursach i warsztatach z zakresu finansów, organizowanych często przez lokalne instytucje, to doskonała okazja do poznania nowych zasad finansowych i nauczenia się rozpoznawania zagrożeń. Warto dowiedzieć się, jak działają podstawowe produkty finansowe, takie jak konta oszczędnościowe, lokaty czy obligacje. Przydatna może być również wiedza o tym, jak rozpoznać i unikać oszustw oraz jak bezpiecznie korzystać z bankowości internetowej. Dla wielu seniorów takie szkolenia stanowią nie tylko wartościową wiedzę, ale także poczucie pewności w zarządzaniu finansami. Zdobyta wiedza finansowa może znacząco zwiększyć poczucie kontroli nad własnymi środkami.
