Witamina E należy do związków wytwarzanych wyłącznie przez rośliny i niektóre sinice. Związki te pełnią rolę przeciwutleniaczy, przyczyniają się zapewnienia właściwej struktury błon komórkowych, a także cechują się potencjałem immunomodulującym, czyli wpływają korzystnie na działanie układu odpornościowego. Dzienne zalecane spożycie dla omawianej witaminy wynosi od 6 do 20 mg w zależności od grupy wiekowej ludności. Dobowa dawka często jest przeliczana na tzw. równoważnik α-tokoferolu podany w miligramach, ponieważ przyjmuje się, że ta forma witaminy ma 100%-ową aktywność biologiczną.
Witamina E trafia do organizmu ludzkiego w kilku formach wraz z pożywieniem. Największe znaczenie dla ludzkiego organizmu ma α-tokoferol, inne formy (β-, γ-, δ-tokoferol) zostają wydalone. Wchłanianie witaminy E odbywa się w jelicie cienkim, następnie trafia ona do wątroby, ale tylko typ alfa jest przenoszony dalej. Nadmiar α-tokoferolu jest metabolizowany, by zachować stężenie witaminy na odpowiednim poziomie.
Niedobory i nadmiary witaminy E
Największe stężenie α-tokoferolu występuje w tkance tłuszczowej oraz nadnerczach, dość duża zawartość znajduje się też w wątrobie i sercu. Stężenie α-tokoferolu poniżej 11,6 µM we krwi świadczy o jego niedoborze. Niedostateczny poziom powyższej witaminy pojawia się u osób cierpiących na choroby objawiające się niewłaściwym wchłanianiem tłuszczów. Hipowitaminoza występuje też u pacjentów borykających się z rzadko występującym schorzeniem neurodegeneracyjnym nazywanym ataksją z niedoborem witaminy E.
Omawiana witamina nie ulega kumulacji w organizmie, bowiem zbyt duże jej dawki są rozkładane i usuwane z organizmu z moczem. Ludzki ustrój posiada kilka mechanizmów, których zadaniem jest niedopuszczenie do gromadzenia się nadmiaru witaminy w tkankach. Mówimy tutaj o hamowaniu wchłaniania substancji z jelita cienkiego, intensyfikacji jej metabolizmu oraz zwiększonym wydalaniu.
Pozytywny i negatywny wpływ
Prowadząc badania na szczurach naukowcy wykazali korzystny wpływ witaminy E na procesy rozrodcze zwierząt. Główną funkcją omawianej substancji jest hamowanie aktywności wolnych rodników tlenowych odpowiedzialnych za rozwój nowotworów i niekorzystne mutacje w materiale genetycznym. Witamina E jest istotna w zapobieganiu chorobom sercowo-naczyniowym, neurodegeneracyjnym (chorobie Alzheimera oraz Parkinsona), czy prowadzącym do włóknienia tkanek. Powyższa witamina pojawia się także w składzie produktów kosmetycznych przez wzgląd na swoje działanie fotoprotekcyjne polegające na redukcji zmian zapalnych (rumień i obrzęk) towarzyszących ekspozycji na promieniowanie UV. W kosmetyce wykorzystuje się także wpływ omawianej substancji na wzmocnienie nawilżenia warstwy rogowej naskórka i zmniejszenie szorstkości skóry. Prowadzi się badania nad pochodnymi α-tokoferolu, które mogą zatrzymywać rozwój komórek nowotworowych w przypadku raka piersi czy prostaty, a także potrafią uaktywniać procesy apoptozy (zaprogramowanej śmierci komórek nieprawidłowych).
Niektóre projekty naukowe wykazały, że witamina E oprócz dobroczynnego wpływu na organizm może cechować się oddziaływaniem negatywnym. Badania prowadzone wśród dużej grupy mężczyzn palących papierosy i zażywających α-tokoferol w dawce 50 mg dziennie pozwoliły wykazać obniżenie częstości zachorowań na raka jelita grubego i prostaty, ale podniosła się zachorowalność na nowotwór żołądka. Wiadomo także, iż podawanie zwiększonych dawek witaminy E nie odniosło rezultatów pod postacią zmniejszenia umieralności na choroby sercowo-naczyniowe.
