Zaburzenia depresyjne są zaraz po otępieniu drugim co do częstości zespołem psychopatologicznym występującym u seniorów i razem z nim należą do wielkich problemów geriatrycznych. U około 15% osób powyżej 60 roku życia występuje depresja. Zaburzenia depresyjne osób w wieku podeszłym często maja charakter przewlekły i mogą stwarzać poważne konsekwencje dla zdrowia pacjentów. Nie tylko sprawiają cierpienie choremu i upośledzają jakość życia, ale także podnoszą zachorowalność na inne choroby. Do czynników psychospołecznych wywołujących depresję należą:
– izolacja związana z przerwaniem pracy zawodowej
– zmiana warunków mieszkaniowych
– pobyt w zakładzie opiekuńczym
– utrata pozycji społecznej
– utrata niezależności i sprawności fizycznej
– śmierć osoby najbliższej
Do czynników biologicznych powodujących zaburzenia depresyjne można zaliczyć predyspozycje genetyczne, zmiany biologiczne związane z procesem starzenia się, schorzenia somatyczne.
Wiek podeszły wiąże się ze wzrostem zachorowań na schorzenia somatyczne, które mogą wiązać się z objawami depresyjnymi. Do grupy takich schorzeń zaliczamy:
– choroby układu krążenia (choroba wieńcowa, udar mózgu)
– choroby neurologiczne (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona)
– choroby nowotworowe
– choroby układowe (reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca)
– choroby endokrynologiczne (cukrzyca)
Istnieje też pojęcie depresji naczyniowej, pod którą rozumiemy zaburzenia krążenia mózgowego mogące predysponować, przyspieszać lub utrwalać niektóre objawy depresyjne u seniorów. U 30-70% pacjentów, którzy przeszli udar naczyniowy pojawia się depresja, przy czym ujawnia się ona najczęściej w ciągu 2 lat od udaru. Omawiana choroba może zostać zdiagnozowana na różnych etapach przebiegu schorzeń naczyniowych mózgu: przed rozwinięciem się choroby, równocześnie z chorobą lub po pewnym czasie od zachorowania.
Około 40% przypadków depresji u osób powyżej 65 roku życia pozostaje nierozpoznanych. Przyczyny tego zjawiska są różne, nie bez znaczenia jest fakt bardziej skomplikowanego nawiązywania kontaktu z osobami w wieku geriatrycznym. Częstym zjawiskiem jest uznawanie objawów depresji za normalny symptom starzenia się. Zmniejszenie aktywności można zakwalifikować jako cechę stałą u osób w wieku podeszłym, ale uczucie wyczerpania nieustępujące po odpoczynku i utrzymująca się apatia powinny być niepokojącym sygnałem.
Jakie są symptomy kliniczne depresji u seniorów?
– różnego rodzaju dolegliwości bólowe (bóle głowy, okolic serca)
– osłabienie, apatia
– zmniejszenie łaknienia
– zaparcia
– zaburzenia koncentracji
– problemy z pamięcią
– zaburzenia snu
Wśród seniorów mamy do czynienia z dwiema postaciami zespołów depresyjnych: depresja z urojeniami i współwystępującym podnieceniem ruchowym oraz zespoły depresyjno-asteniczne.
Pierwszej postaci towarzyszy poczucie lęku, niepokoju psychoruchowego oraz zaburzenia snu. Natomiast w drugiej postaci dominuje apatia, utrata zainteresowań, poczucie zmniejszonej sprawności fizycznej i umysłowej wraz ze stanem zobojętnienia. Klinicznie ten rodzaj depresji przypomina otępienie.
Przy współistnieniu depresji i otępienia objawy depresyjne pogłębiają zaburzenia pamięci i upośledzenie procesów poznawczych, przez co otępienie wydaje się znacznie bardziej zaawansowane, niż jest w rzeczywistości.
