Zapadalność na zakrzepicę żył głębokich dotyczy 70% osób po 60 roku życia i jest 3-krotnie wyższa niż w przedziale wiekowym 45-55 lat. Do powstania zakrzepu w żyłach głębokich prowadzą czynniki wchodzące w skład triady Virchowa: uszkodzenie ściany żyły (może to być uszkodzenie mechaniczne, chemiczne, toksyczne), zwolnienie przepływu krwi, przewaga czynników prozakrzepowych (sprzyjających tworzeniu zakrzepów).
Czynniki predysponujące do wystąpienia zakrzepicy to:
– wiek powyżej 60 roku życia (z wiekiem ściany naczyń krwionośnych robią się mniej elastyczne)
– brak aktywności fizycznej
– otyłość
– uzależnienie od palenia papierosów
– długotrwałe unieruchomienie związane ze złamaniami miednicy i kości udowej
– nadmierna krzepliwość krwi
– nowotwory złośliwe
– przebyty zawał serca bądź udar mózgu oraz zabiegi operacyjne w obrębie miednicy (operacje ginekologiczne, urologiczne) zmuszające do długotrwałego leżenia
Jakie działania prewencyjne mogą podjąć seniorzy? Aby zmiejszyć ryzyko zakrzepicy należy:
- unikać długotrwałego stania oraz siedzenia
- redukować masę ciała w przypadku otyłości
- pić 2 litry płynów dziennie
- nosić uciskowe podkolanówki lub rajstopy
- jeść owoce i warzywa do każdego posiłku
- dbać o codzienny spacer trwający minimum 30 minut
- wstawać i poruszać nogami podczas podróży samolotem lub autokarem
- unikać krzyżowania nóg podczas siedzenia
- ruszać stopami i palcami, napinać mięśnie nóg podczas długotrwałego leżenia
Objawy zakrzepicy żył głębokich:
– opuchlizna łydki lub całej nogi doprowadzająca do pogrubienia kończyny
– ból przy ucisku
– ocieplenie kończyny
– poszerzenie żył powierzchownych
– ból łydki przy grzbietowym zginaniu stopy w trakcie leżenia tzw. objaw Homansa
– stan zapalny żył głębokich charakteryzujący się gorączką
Powikłania zakrzepicy:
Zespół pozakrzepowy będący skutkiem uszkodzenia zastawek żylnych, może pojawić się także w przypadku właściwie leczonego zakrzepu, który zostaje we wnętrzu żyły i doprowadza do jej zaczopowania. Krew traci drogę odpływu z kończyny i uniemożliwia prawidłowe odżywienie skóry. Skóra staje się cienka, napięta i przebarwiona na kolor brunatny, mogą wystąpić też owrzodzenia podudzi.
Zator tętnicy płucnej występuje w konsekwencji oderwania się kawałka zakrzepu z kończyny dolnej i przeniesienia go z prądem krwi do naczyń krwionośnych płuca, co skutkuje upośledzonym krążeniem krwi. Jeśli zaobserwujemy następujące symptomy: duszność, kłucie w klatce piersiowej, kaszel, niemożność utrzymania równowagi, to trzeba niezwłocznie wezwać karetkę, bo taki stan może doprowadzić nawet do śmierci człowieka.
Leczenie:
- Leki przeciwzakrzepowe, takie jak heparyna drobnocząsteczkowa najlepiej podawać podskórnie. Kuracja heparynami powinna trwać 5-10 dni, a po ustąpieniu objawów zakrzepicy wprowadza się doustne leki przeciwkrzepliwe (przy długotrwałym stosowaniu leki te mogą doprowadzić do pojawienia się osteoporozy).
- Leki trombolityczne są wprowadzane bezpośrednio do skrzepliny, aby móc ja rozpuścić. Są to preparaty wyjątkowo silne, mogące doprowadzić do powstania niepożądanych efektów ubocznych. Stosowane są u pacjentów, którym heparyna nie jest w stanie pomóc.
