Racjonalne żywienie jest podstawą do zachowania zdrowia w każdym wieku. Niestety często, pomimo dostarczania seniorowi wartościowych posiłków, dochodzi do poważnych niedoborów. Przyczyną może być upośledzone wchłanianie, które niesie ze sobą ryzyko niebezpiecznego niedożywienia osoby starszej oraz wielu powikłań. Jak objawia się to schorzenie i jakie są jego przyczyny?
Zespół złego wchłaniania może obejmować zarówno utrudnione wchłanianie konkretnej substancji, jak i wielu jednocześnie. Przykładem jest zaburzenie wchłaniania witaminy B12 z powodu namnożonych bakterii.
Przyczyny złego wchłaniania mogą wynikać z nieprawidłowego transportu pożywienia, np. przez nieodpowiednio pogryziony, przeżuty i zmiękczony pokarm. Często upośledzone wchłanianie wynika z zaburzeń trawiennych dotyczących pracy żołądka, jelit, wątroby, trzustki i dróg żółciowych.
Przyczyny złego wchłaniania to np.:
- zespół krótkiego jelita – usunięcie fragmentu jelita zwykle następuje z konieczności, przez jego uszkodzenie w wyniku innej choroby, np. nowotworu, martwicy, choroby Leśniowskiego-Crohna, mukowiscydozy;
- choroba Leśniowskiego-Crohna – jest to schorzenie zaliczane do nieswoistych zapaleń jelit. Może atakować zarówno jelita, jak i żołądek, przełyk i usta;
- celiaklia – na wskutek glutenu obecnego w zbożach (głównie pszenicy i życie) u osób chorujących na celiaklię dochodzi do niszczenia śluzówki jelit;
- pasożyty, np. owsiki, glista ludzka, lamblie, tęgoryjec dwunastnicy, tasiemiec;
- nietolerancja laktozy – ryzyko wzrasta z wiekiem;
- infekcje bakteryjne, grzybicze, wirusowe;
- sprue tropikalna – można się zarazić podróżując do krajów tropikalnych Południowo-Wschodniej Azji oraz na wyspy Morza Karaibskiego;
- niektóre leki (np. środki przeczyszczające, neomycyna, niesteroidowe leki przeciwzapalne);
- używki, głównie alkohol.
Objawy złego wchłaniania
Objawy upośledzonego wchłaniania mogą mieć różną postać, zależną od przyczyny choroby. Również stopień upośledzenia wpływa na rodzaj symptomów. Złe wchłanianie daje objawy charakterystyczne dla niedoboru danej substancji, np. niedobór witamin z grupy B może objawiać się zmianami nastroju, zaburzeniami pamięci lub zmianami w obrębie jamy ustnej (zajady).
Zwykle chorzy uskarżają się na dolegliwości takie jak:
- skurcze w jamie brzusznej;
- dyskomfort trawienny – wzdęcia, gazy;
- osłabienie;
- brak łaknienia;
- obfite stolce o wyrazistym, nieprzyjemnym, wręcz cuchnącym zapachu, często z zawartością niestrawionego tłuszczu.
Bez podjęcia odpowiedniego leczenia może dojść do powikłań, takich jak:
- odwodnienie i niedożywienie;
- utrata wagi ciała;
- zapalenie wielonerwowe;
- uszkodzenie narządów wewnętrznych.
Zespół upośledzonego wchłaniania – leczenie
Leczenie złego wchłaniania polega na eliminowaniu przyczyny choroby. W zależności od diagnozy mogą to być antybiotyki, leki przeciwzapalne, przeciwpasożytnicze, enzymy (np. trzustkowe) lub środki przeciwgrzybicze.
Często konieczna jest także całkowita zmiana diety oraz uzupełnianie niedoborów witamin i mikroelementów powstałych na skutek przewlekłych nieprawidłowości. Niekiedy dochodzi również do konieczności dożywiania odpowiednimi preparatami, a nawet przy pomocy kroplówek.
