W ostatnich latach coraz częściej mówi się o tzw. autoterapii, czyli samodzielnym radzeniu sobie z emocjami, lękiem czy trudnościami psychicznymi. To pojęcie szczególnie popularne wśród osób, które chcą pracować nad sobą, lepiej rozumieć swoje emocje i odzyskać wewnętrzny spokój. Dla wielu ludzi, także w starszym wieku, myśl o rozmowie z psychologiem lub terapeutą wciąż bywa jednak czymś obcym, a czasem nawet krępującym. Wychowani w czasach, gdy o emocjach nie mówiło się głośno, seniorzy często próbują rozwiązywać swoje problemy na własną rękę. Autoterapia może być wtedy pierwszym krokiem ku lepszemu samopoczuciu – ale warto wiedzieć, kiedy to nie wystarcza i nadchodzi moment, by zwrócić się po profesjonalną pomoc.
Autoterapia nie jest pojęciem jednoznacznym. Dla jednych oznacza medytację, ćwiczenia oddechowe czy modlitwę, dla innych – pisanie pamiętnika, spacer w lesie albo rozmowę z przyjacielem. To działania, które pozwalają uporządkować myśli, uspokoić emocje, nabrać dystansu do problemów. W dojrzałym wieku, gdy życie spowalnia, a dzieci i wnuki prowadzą swoje sprawy, wiele osób po raz pierwszy znajduje czas na refleksję nad sobą. Pojawiają się wspomnienia, żal za tym, co minęło, czasem poczucie samotności lub bezradności wobec zmian. Właśnie wtedy autoterapia może być bardzo pomocna, bo pozwala w bezpieczny sposób przyjrzeć się własnym uczuciom i odzyskać poczucie wpływu na swoje życie.
Nie bez znaczenia jest fakt, że w starszym wieku człowiek dysponuje bogatym doświadczeniem życiowym. Zna siebie, swoje granice i sposoby radzenia sobie z trudnościami. Wielu seniorów potrafi intuicyjnie stosować techniki, które współczesna psychologia określa mianem terapeutycznych. Regularne spacery, pielęgnacja ogródka, słuchanie muzyki, modlitwa czy rozmowa z kimś zaufanym – to wszystko formy autoterapii, które mają głęboki sens. Działają uspokajająco, regulują emocje, dają poczucie sensu i przynależności. Warto je pielęgnować, bo dzięki nim codzienność staje się bardziej uporządkowana i spokojna.
Są jednak sytuacje, w których autoterapia przestaje wystarczać. Długotrwałe uczucie smutku, bezsenność, brak apetytu, niechęć do kontaktów z ludźmi, a także utrata zainteresowania tym, co dawniej cieszyło, mogą być sygnałem, że samodzielne sposoby nie wystarczą. Czasem seniorzy tłumaczą to sobie starością, pogodą czy zwykłym zmęczeniem, ale warto pamiętać, że za tymi objawami może kryć się depresja lub zaburzenia lękowe. W takich przypadkach pomoc psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry nie jest oznaką słabości, lecz troski o siebie. Podobnie jak w przypadku bólu kolana czy problemów z sercem udajemy się do lekarza, tak w przypadku cierpienia psychicznego warto sięgnąć po wsparcie specjalisty.
Współczesna terapia nie polega już na leżeniu na kozetce i opowiadaniu o dzieciństwie, jak to niegdyś bywało w filmach. To często spokojna rozmowa, w której terapeuta pomaga nazwać emocje, uporządkować myśli i znaleźć praktyczne sposoby radzenia sobie z trudnościami. W wielu miastach działają ośrodki wsparcia dla seniorów, w których można bezpłatnie porozmawiać z psychologiem. Coraz częściej pojawiają się też grupy wsparcia, gdzie osoby starsze dzielą się swoimi doświadczeniami i uczą się wzajemnie, jak dbać o dobrostan psychiczny. W takich miejscach można poczuć, że nie jest się samemu ze swoimi problemami.
Decyzja o sięgnięciu po pomoc specjalisty bywa trudna, bo wymaga przełamania wstydu i zaufania do kogoś obcego. Warto jednak pamiętać, że psycholog czy terapeuta jest po to, by pomóc, a nie oceniać. Ich celem jest to, by człowiek poczuł się lepiej, odzyskał spokój i sens życia. Wsparcie specjalisty może pomóc nie tylko w przeżywaniu żałoby, choroby czy samotności, lecz także w odbudowie relacji z bliskimi czy odnalezieniu nowych pasji. Czasem wystarczy kilka spotkań, by spojrzeć na swoje życie z innej perspektywy i odzyskać nadzieję.
Autoterapia i profesjonalna pomoc nie stoją ze sobą w sprzeczności – przeciwnie, mogą się uzupełniać. Regularna praca nad sobą, chwile refleksji, ćwiczenia relaksacyjne czy modlitwa mogą wzmacniać efekty terapii. Z kolei rozmowa z terapeutą pomaga lepiej zrozumieć siebie i nauczyć się korzystać z autoterapeutycznych metod w codziennym życiu. Najważniejsze to nie zamykać się w sobie i nie lekceważyć sygnałów, że psychiczne cierpienie trwa zbyt długo.
Życie w starszym wieku wcale nie musi być czasem rezygnacji. Może stać się okresem spokoju, akceptacji i mądrego spojrzenia na świat – pod warunkiem, że pozwolimy sobie na troskę o własne emocje tak samo, jak dbamy o zdrowie ciała. Autoterapia jest dobrym początkiem tej drogi, ale prawdziwą siłą jest umiejętność rozpoznania momentu, w którym warto sięgnąć po pomoc specjalisty. Bo czasem najlepszym dowodem odwagi nie jest samotne zmaganie się z problemami, lecz gotowość, by pozwolić sobie pomóc.
