Program Bon Senioralny to innowacyjna inicjatywa, która ma na celu poprawę jakości życia seniorów, nie w pełni samodzielnych, poprzez zapewnienie wsparcia w zakresie usług opiekuńczych i pomocniczych, realizowanych bezpośrednio w ich domach. Ta nowa forma wsparcia jest planowana do wprowadzenia w drugiej połowie 2025 roku. Będzie ona szczególnie istotna dla obywateli Rzeczypospolitej Polskiej powyżej 75. roku życia

W ramach Bonu Senioralnego, seniorzy oraz ich rodziny, będą mogli otrzymać wsparcie finansowe na poziomie 2000 zł miesięcznie.

Dofinansowanie będzie przeznaczone  na usługi, które ułatwią codzienne funkcjonowanie w miejscu zamieszkania osób starszych, takie jak pomoc w domowych czynnościach, wsparcie higieniczne, przygotowanie posiłków, a także działania mające na celu stymulację życia społecznego. Świadczenia te nie będą jednak obejmowały usług medycznych.

Program skupia się na seniorach, którzy mają aktywne zawodowo rodziny, umożliwiając im kontynuację pracy przy jednoczesnym zapewnieniu opieki nad osobami starszymi. Często, osoby dorosłe znajdują się w tzw. „sandwich generation”, balansując pomiędzy opieką nad rodzicami a własnymi zobowiązaniami zawodowymi i rodzinnymi. Bon Senioralny ma na celu zniwelowanie tych trudności, umożliwiając im kontynuację pracy bez obaw o dobrostan starszych członków rodziny.

Bon senioralny ma istotne znaczenie społeczno-ekonomiczne.

Z jednej strony zapobiega wykluczeniu zawodowemu osób średniego wieku, które często muszą zmniejszać swoją aktywność zawodową lub rezygnować z pracy, aby zaopiekować się rodzicami. Z drugiej strony, poprzez umożliwienie kontynuacji pracy, wpływa pozytywnie na gospodarkę poprzez utrzymanie produktywności i unikanie spadku dochodów rodzinnego budżetu, co ma również pośredni wpływ na składki i podatki przekazywane na system społeczny.

Zastosowanie bonu senioralnego w praktyce będzie polegać na ułatwieniu rodzinom organizacji profesjonalnej opieki w domowym otoczeniu seniora. Może to obejmować szeroki zakres usług, takich jak pomoc w czynnościach życia codziennego, wsparcie w zakupach, gotowaniu, sprzątaniu czy nawet towarzyszenie w wizytach u lekarza. Co więcej, będzie również przeciwdziałało izolacji społecznej osób starszych, która często jest wynikiem braku bliskich osób w ciągu dnia.

Fundamentalnym aspektem tego programu jest elastyczność – rodziny wraz z seniorami mogą wybrać zakres usług i dostosować je do indywidualnych potrzeb i preferencji. Przewiduje się, że taki system nie tylko polepszy jakość życia seniorów, ale także przyczyni się do rozwoju lokalnych usług opiekuńczych i pomocniczych, tworząc nowe miejsca pracy oraz odciążając ośrodki pomocy społecznej.

Wprowadzenie bonu senioralnego może również wpłynąć pozytywnie na sytuację opiekunów nieformalnych, którzy często niosą pomoc bez wynagrodzenia, a dzięki bonowi mogą zostać wynagrodzeni za swoją pracę. To może także pomóc w przyciągnięciu nowych osób do pracy w sektorze opiekuńczym, podnosząc prestiż tej ważnej i niezbędnej roli społecznej.

Za projekt odpowiedzialna jest Minister ds. Polityki Senioralnej – Marzena Okła-Drewnowicz. Wartość bonu zostanie dostosowana do indywidualnych potrzeb seniora i liczby godzin niezbędnych opieki, co przy obecnych stawkach rynkowych umożliwi finansowanie przynajmniej kilkunastu godzin opieki tygodniowo.

Ministerstwo rodziny i polityki społecznej ocenia, że wprowadzenie tego rozwiązania jest odpowiedzią na coraz większe zapotrzebowanie na opiekę nad starszymi osobami w obliczu demograficznych zmian społeczeństwa. Ponadto, usługi w ramach Bonu Senioralnego nie będą dostępne dla seniorów, którzy mieszkają z innymi dorosłymi osobami zdolnymi do zapewnienia im codziennej opieki.

Samorządy lokalne odgrywają kluczową rolę w efektywnym wdrażaniu programu Bon Senioralny. Ich odpowiedzialność będzie obejmować koordynację, organizację oraz nadzór nad jakością świadczonych usług opiekuńczych i pomocniczych.

W praktyce samorządy będą miały za zadanie zidentyfikowanie dostawców usług, którzy są w stanie zapewnić pomoc na wysokim poziomie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami seniorów. Mogą to być lokalne organizacje pozarządowe, przedsiębiorstwa społeczne, czy nawet prywatni dostawcy, którzy spełniają określone standardy jakości.

W ramach programu usług opieki samorządy będą także odpowiedzialne za:

• Tworzenie lokalnych baz danych dostawców usług, co ułatwi seniorom i ich rodzinom wybór odpowiedniego opiekuna.
• Weryfikację kwalifikacji i doświadczenia opiekunów, co jest niezwykle ważne dla zapewnienia bezpieczeństwa i dobrej jakości usług.
• Monitorowanie realizacji świadczeń opiekuńczych, co może obejmować regularne kontrole i ankiety satysfakcji wśród seniorów i ich rodzin.
• Zapewnienie przepływu informacji między wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym seniorami, rodzinami, opiekunami oraz instytucjami państwowymi.
• Rozpatrywanie wniosków o przyznanie bonu senioralnego oraz podejmowanie decyzji o wysokości przyznanego wsparcia, w zależności od indywidualnej oceny potrzeb.
• Zapewnienie transparentności i odpowiedzialności w wykorzystaniu środków finansowych przeznaczonych na bon.

Aby sprostać tym wyzwaniom, samorządy będą musiały zainwestować w szkolenie pracowników odpowiedzialnych za zarządzanie programem, stworzyć adekwatne procedury administracyjne oraz systemy monitorowania i ewaluacji. Wprowadzenie systemów informatycznych, które ułatwią zarządzanie wnioskami, dokonywanie płatności i śledzenie wykorzystania bonów, może być kluczowe dla efektywności i przejrzystości programu.

Samorządy będą miały również za zadanie aktywne promowanie programu wśród mieszkańców, aby upewnić się, że informacje o dostępnych usługach dotrą do jak najszerszego grona potencjalnych beneficjentów. To wymagać będzie prowadzenia kampanii informacyjnych, organizowania spotkań edukacyjnych oraz współpracy z mediami lokalnymi.

Samorządy lokalne, jako najbliższe obywatelom jednostki administracyjne, mają możliwość najlepszego dostosowania usług do potrzeb lokalnej społeczności. Dzięki temu program Bon Senioralny ma szansę stać się efektywnym narzędziem wsparcia seniorów, wpisując się w ich codzienne życie i potrzeby.

Niedobór pracowników w branży opiekuńczej na rzecz seniorów to wyzwanie.

Program Bon Senioralny zamierza rozwiązać je poprzez przemyślany proces przygotowania i szkolenia nowej kadry opiekunów. Przewiduje się, że będzie to szeroko zakrojona inicjatywa obejmująca kilka kluczowych etapów:

• Rekrutacja – samorządy wraz z lokalnymi urzędami pracy będą zachęcać do pracy w opiece osoby bezrobotne, poszukujące zmian zawodowych czy powracające na rynek pracy. Szczególnie będą celować w grupy społeczne, które tradycyjnie rzadziej angażują się w tego typu prace, jak np. mężczyźni, pokazując uniwersalność i wartość pracy opiekuńczej.
• Szkolenia podstawowe – przewidziane jest stworzenie standardowego programu szkoleniowego, który obejmie zarówno aspekty praktyczne, jak i teoretyczne pracy opiekuńczej. Będzie on skierowany do osób, które nie posiadają doświadczenia w opiece, obejmując takie tematy jak podstawy gerontologii, komunikacja z osobami starszymi, pierwsza pomoc oraz metody wspierania seniorów w aktywności fizycznej i umysłowej.
• Specjalizacja – dodatkowe moduły szkoleniowe pozwolą na zdobycie specjalistycznych umiejętności, np. opieka nad osobami z demencją, z chorobami przewlekłymi czy niepełnosprawnościami. To pozwoli na lepsze dopasowanie opiekunów do indywidualnych potrzeb seniorów.
• Certyfikacja – zakończenie szkolenia podstawowego i/lub specjalistycznego wiązać się będzie z otrzymaniem certyfikatu, który będzie gwarancją jakości dla rodzin korzystających z usług opiekuna.
• Szkolenia ciągłe – będą promowane w celu ciągłego podnoszenia kwalifikacji opiekunów i dostosowywania ich umiejętności do zmieniających się potrzeb seniorów oraz postępów w gerontologii i medycynie.
• Współpraca z ośrodkami edukacyjnymi – uniwersytety i szkoły zawodowe mogą być zaangażowane w tworzenie i prowadzenie programów szkoleniowych, co wpisze się w długoterminowe strategie edukacyjne i pomoże w tworzeniu trwałych ścieżek kariery.
• Wsparcie pracowników – przewiduje się też tworzenie systemów wsparcia dla opiekunów, takich jak superwizje, grupy wsparcia czy dostęp do doradztwa zawodowego, aby zapewnić im pomoc w przystosowaniu się do wymagającej roli i uniknięcia wypalenia zawodowego.
• Zachęty – będą rozważane różnego rodzaju zachęty, takie jak programy mentoringowe, możliwości awansu zawodowego czy korzystne warunki zatrudnienia, aby przyciągnąć do branży jak najwięcej chętnych.

Zainicjowanie tak kompleksowego procesu szkoleniowego ma na celu nie tylko zwiększenie liczby opiekunów, ale również podniesienie standardów opieki, zapewniając seniorom usługi na najwyższym poziomie. Wymaga to jednak skoordynowanego wysiłku wielu podmiotów – od samorządów, przez instytucje rynku pracy, po ośrodki edukacyjne i organizacje pozarządowe.

Wprowadzenie Bonu Senioralnego jest przyjęte jako znaczące wyzwanie, wymagające szerokich konsultacji społecznych i zaangażowania różnych podmiotów, takich jak samorządy i organizacje pozarządowe. Planowany termin przyjęcia ustawy to trzeci kwartał bieżącego roku, co pozwoli na skrupulatne przygotowanie i wdrożenie programu.

Bon Senioralny to znaczący krok w kierunku poprawy warunków życia seniorów w Polsce, zapewniając im godność i komfort życia w późniejszym wieku, przy jednoczesnym wsparciu ich rodzin i pobudzaniu lokalnego rynku pracy.