W Polsce występuje 21 gatunków kleszczy, można na nie natrafić w lasach liściastych i mieszanych, na łąkach, polach uprawnych, jak również na terenach podmokłych. Kleszcze to roztocza żywiące się krwią ludzi i zwierząt. Na ogół odnaleźć je można w ukrytych bądź owłosionych częściach ciała np. na głowie, pod pachami, pod kolanami. Kleszcz wbijając się w skórę swojego żywiciela wstrzykuje wraz ze śliną substancje znieczulające, dlatego uchwycenie momentu wkłucia się jest praktycznie niemożliwe.
Najczęściej spotykaną chorobą odkleszczową jest borelioza. Choroba ta jest wywoływana przez bakterię zwaną krętkiem Borrelia. Wspomniany drobnoustrój wnika do organizmu człowieka wraz ze śliną kleszcza. Do zakażenia dochodzi po 24-48 godzinach od momentu wkłucia się stawonoga w skórę, dlatego ważne jest jego jak najszybsze usunięcie. Bakterie Borrelia mogą przeistoczyć się w nieruchome twory zwane cystami i pod tą postacią przebywać długi czas w ustroju – jest to tzw. okres utajenia/latencji.
Choroba dzieli się na 3 fazy:
Faza pierwsza może trwać nawet do 40 dni. W miejscu wkłucia kleszcza powstaje rumień wędrujący, który sukcesywnie zwiększa swoje rozmiary, aż do utworzenia się czerwonej plamy z jaśniejszym punktem w środku. Symptomy, jakie towarzysza tej fazie choroby, to miejscowe swędzenie bądź pieczenie, podwyższona temperatura ciała, bóle głowy, bóle mięśniowo-stawowe.
Faza druga następuje po kilku tygodniach lub miesiącach od chwili przedostania się krętka Borrelia do stawów, serca, mózgu. Zależnie od miejsca w którym osiedliły się bakterie mamy do czynienia z postacią stawową, kardiologiczną lub neurologiczną boreliozy. Postać stawowa charakteryzuje się bólami kostno-stawowymi, które z reguły dotykają stawów kolanowych lub biodrowych. Postać neurologiczna objawia się jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie nerwów czaszkowych. Najpoważniejsze oblicze neuroboreliozy może doprowadzić do zapalenia mózgu z towarzyszącymi zaburzeniami świadomości i napadami drgawkowymi. Czasami dochodzi do zapalenia rdzenia kręgowego, co skutkuje niedowładem kończyn. Postać kardiologiczna prowadzi do zapalenia mięśnia sercowego, niewydolności serca, zaburzeń rytmu serca, duszności.
Faza trzecia występuje po upływie roku lub kilku lat od zakażenia. Jej objawem może być przewlekłe zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych z towarzyszącymi zaburzeniami neurologicznymi i psychicznymi.
Leczenie
Leczenie polega na podawaniu antybiotyków przy założeniu, że lek należy dobrać indywidualnie dla konkretnego pacjenta. Przewlekła terapia antybiotykami powoduje występowanie objawów niepożądanych, które mogą być bardziej uciążliwe niż choroba zasadnicza. W celu zmniejszenia lub zapobiegnięcia wystąpieniu powikłań antybiotykoterapii stosuje się suplementację witamin i minerałów, dietę przeciwgrzybiczą i ziołolecznictwo. Dieta przeciwgrzybicza polega na unikaniu pokarmów powodujących nadmierne podwyższenie stężenia glukozy we krwi. Trzeba wyeliminować z jadłospisu słodycze, słodzone soki, produkty drożdżowe. Dieta powinna obfitować w produkty zawierające żywe kultury bakterii, czyli w jogurty naturalne i kefiry.
Antybiotyki mogą uniemożliwiać wchłanianie witamin z pożywienia, więc trzeba dostarczyć witaminy pod postacią suplementów diety, zwłaszcza dotyczy to witamin A ,D,E,C. Wskazane jest także suplementowanie substancji budujących części chrzęstne stawów, czyli siarczanu glukozaminy, kwasu krzemowego, cynku, miedzi. Warto rozważyć podawanie magnezu, bowiem redukuje on skurcze mięśniowe i drżenie mięśni. Codzienna dawka koenzymu Q10 pomoże zwalczyć infekcje i wzmocni funkcjonowanie układu odpornościowego.
Można dodać do diety napary ziołowe z jeżówki (Echinacea) o właściwościach wzmacniających układ immunologiczny. Odporność wzmocnią też owoce zawierające dużo witaminy C.
