Duszność w przebiegu chorób układu krwionośnego i oddechowego

Duszność jest subiektywnym zjawiskiem objawiającym się pod postacią zaburzeń w oddychaniu. Duszność może pojawić się u zdrowych osób po wykonaniu dużego wysiłku fizycznego lub pod wpływem wstrząsu psychicznego. Intensywność objawów zależy od wieku i masy ciała konkretnej osoby. Nagła duszność towarzysząca zatorowi tętnicy płucnej, czy obrzękowi płuc wymaga natychmiastowej interwencji lekarza, gdyż jest stanem zagrożenia życia. Duszność rozwijająca się przez kilka tygodni może wskazywać na obecność guzów nowotworowych w płucach bądź gruźlicy. Duszność narastająca przez kilka miesięcy może sygnalizować rozwój zastoinowej niewydolności serca lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.
Choroby układu oddechowego
Duszność w przypadku schorzeń układu oddechowego może wynikać ze zwężenia dróg oddechowych, redukcji powierzchni oddechowej płuc bądź zakłóceń w przechodzeniu tlenu przez ściany pęcherzyków płucnych do krwiobiegu. Przy chorobach prowadzących do zwężenia krtani lub tchawicy dochodzi do wystąpienia wzmożonego napięcia wielu mięśni, co wymusza na pacjencie przyjęcie pozycji siedzącej. Symptomem tego typu duszności jest głośny szmer wdechowy.
W przebiegu astmy oskrzelowej i zapalenia oskrzeli, na skutek zwężenia dróg oddechowych, dochodzi do wydłużenia wydechu przy towarzyszącym podwyższonym napięciu mięśni brzucha. Symptomem tych duszności są także świsty słyszalne podczas wydechów.
Przewlekłe schorzenia układu oddechowego prowadzą do spadku powierzchni oddechowej. W przypadku przewlekłego zapalenia oskrzeli symptomem charakterystycznym jest nawracający poranny kaszel z odkrztuszaniem. Przewlekła obturacyjna choroba płuc powoduje występowanie duszności po wyjściu z ogrzanego pomieszczenia na zimne powietrze.
Warto wspomnieć, że duszność występuje też jako przejaw nagromadzenia się powietrza w jamie opłucnej, mamy wtedy do czynienia z odmą opłucnową. Odma pojawia się jako powikłanie chorób płuc.
Schorzenia układu krążenia
Na skutek zakłóceń krążenia może dojść do biernego przekrwienia płuc, co skutkuje osłabieniem ich rozciągania. Rozciąganie w takich warunkach nastręcza trudności i wymusza wykonanie przez organizm większej pracy związanej z oddychaniem. Dochodzi do spłycenia i przyspieszenia oddechu. Duszność spowodowana przekrwieniem płuc wzmaga się w pozycji leżącej, w przeciwieństwie do pozycji siedzącej, gdzie dochodzi do zmniejszenia napływu krwi żylnej do płuc. Często zdarza się, że pacjenci z niewydolnością krążenia spędzają noce na siedząco, aby uniknąć wzmożonej duszności. Choroby wywołujące niewydolność lewokomorową, a w konsekwencji przekrwienie płuc to np. choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze. Ostra niewydolność lewej komory może doprowadzić do stanu zagrożenia życia na skutek wystąpienia obrzęku płuc. Stan ten przejawia się przyspieszonym oddechem, kaszlem i odkrztuszaniem pienistej wydzieliny.
Przewlekła duszność może być wynikiem zatorowości płucnej. Zator tętnicy płucnej jest bardzo niebezpiecznym stanem, który nie wywołuje charakterystycznych symptomów, prowadzi natomiast do gwałtownej duszności, przyspieszenia częstości oddechów. Masywny zator może wywołać powstanie wstrząsu i sinicy (sinawe zabarwienie się skóry, paznokci, błon śluzowych).
Zagrożeniem dla życia jest także tamponada serca wywołana przez nowotwory złośliwe pochodzące z płuc. Objawy tego stanu to: postępująca duszność, bladość skóry i ból w dolnej części mostka, a nawet utrata przytomności.