Sen ma niebagatelne znaczenie dla życia człowieka, jest to jeden z filarów na którym opiera się ludzka egzystencja. Co trzecia osoba w populacji ludzi w podeszłym wieku ma większe lub mniejsze kłopoty ze snem. Bezsenność (łac. insomnia) obejmuje takie zjawiska jak trudności z zasypianiem, upośledzone utrzymanie snu poprzez częste budzenie się (powyżej 3 razy) lub wczesne wybudzanie się bez możliwości ponownego zaśnięcia. Tego typu zaburzenia nasilają się z wiekiem i przeważają u kobiet. Za okres konieczny do zdiagnozowania bezsenności przyjmuje się występowanie zaburzenia snu przez co najmniej miesiąc.
Jakie są przyczyny bezsenności u seniorów:
1) niewłaściwa higiena snu, zwiększona wrażliwość na działanie czynników rozpraszających (hałas, światło, zbyt wysoka temperatura w sypialni)
2) czynniki psychologiczne, takie jak emocje i stres
3) działanie leków np. hamujących apetyt przy występowaniu otyłości; preparatów moczopędnych
4) choroby somatyczne i dolegliwości zakłócające sen np. duszności w chorobie astmatycznej, zespół niespokojnych nóg, bezdech senny
5) spadek poziomu melatoniny
Zdarza się, że seniorzy w momencie przejścia na emeryturę mają poczucie osamotnienia, bezużyteczności, wykluczenia społecznego. To wszystko powoduje spędzanie zbyt dużej ilości czasu w sypialni, częste drzemki, a w konsekwencji osoby te są senne i jednocześnie niewyspane.
Jakie są konsekwencje zakłóceń snu?
Insomnia prowadzi do zaburzeń pamięci, chwiejności nastroju, trudności w koncentracji uwagi. Przewlekła bezsenność powoduje spadek zdolności umysłowych przez co zwiększa się ryzyko wypadków, zwłaszcza komunikacyjnych. W seniorów długotrwałe zakłócenia snu wzbudzają podejrzenie rozwoju otępienia starczego.
Kilka słów o lekach nasennych
Leki takie powinny być stosowane w przypadku wystąpienia bezsenności przygodnej i krótkotrwałej, a przy postaci przewlekłej preparaty nasenne mogą być stosowane maksymalnie jeden miesiąc. Przyjmowanie farmaceutyków nasennych i uspokajających wywołuje zauważalną korzyść, ale przedłużanie ich stosowania prowadzi paradoksalnie do zakłóceń wypoczynku nocnego pod postacią krótkotrwałych wybudzeń, a za dnia dołącza do tego znużenie, pogorszenie nastroju. W tej sytuacji osoba uzależniona zażywa większa dawkę preparatu ułatwiającego zasypianie i pojawia się mechanizm błędnego koła. Nagłe odstawienie leków nasennych wywołuje zespół abstynencji wraz z takimi objawami jak: niepokój, napięcie wewnętrzne, bóle mięśniowe. Występujące u osób w podeszłym wieku upośledzenie funkcji poznawczych, wzmocnione o symptomy wynikające z odstawienia omawianym farmaceutyków, prowadzi do groźnych następstw tj. upadków, wypadków komunikacyjnych, braku orientacji w terenie.
W jaki sposób można ułatwić sobie zasypianie?
– spożywaj regularne, niezbyt obfite posiłki wieczorne, gdyż głód upośledza zapadnięcie w sen
– nie przegrzewaj pomieszczenia, w którym śpisz
– kładź się spać o stałej godzinie, aby wzmocnić rytm dobowy
– nie pij alkoholu w godzinach wieczornych, bo trunki powodują spłycenie i przerywanie snu
– zapomnij o filiżance kawy po kolacji, gdyż na skutek spadku metabolizmy wątrobowego jesteś bardziej narażony na pobudzające działanie kofeiny
– nie pal papierosów, bo nikotyna wpływa na sen podobnie jak kofeina
– staraj się unikać drzemek w porze dziennej, gdyż wydłuża to proces wieczornego zasypiania
– nie oglądaj tuż przed snem programów telewizyjnych/filmów wywołujących nadmierne napięcie emocjonalne
Aktywator Inicjatyw Senioralnych
2024-11-18
