Kamica moczowa – przyczyny i postępowanie terapeutyczne

Kamica układu moczowego jest chorobą, na którą 3 razy częściej zapadają mężczyźni. Kamienie mogą mieć średnicę poniżej 1 mm i stanowić tzw. piasek wydalany z organizmu wraz z moczem, ale mogą wystąpić również kamienie o średnicy przekraczającej 2 cm.
Rozwój kamieni zależy od składu chemicznego moczu, osobniczych cech nerki i dróg moczowych oraz od rodzaju diety i stopnia aktywności ruchowej. Największe prawdopodobieństwo ujawnienia się kamicy moczowej występuje u osób cierpiących na zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej. U pacjentów u których zdiagnozowano hiperkalciurię (zwiększone wydalanie wapnia z moczem) mogą powstać kamienie. Jakie są przyczyny hiperkalciurii:
– dieta obfitująca w wapń
– zwiększone uwalnianie wapnia z kości na skutek nadczynności przytarczyc lub tarczycy, długotrwałego unieruchomienia
– zaburzone wchłanianie zwrotne wapnia w cewkach nerkowych spowodowane zażywaniem niektórych leków moczopędnych
Dysfunkcje w przemianach kwasu szczawiowego również mogą prowadzić do powstania kamieni w układzie moczowym. Zwiększone wydalanie powyższego kwasu z moczem jest spowodowane wrodzonymi niedoborami niektórych enzymów, bądź nadmiernym wchłanianiem tego kwasu w przewodzie pokarmowym na skutek przewlekłych chorób zapalnych jelit, jak również zbyt niskiej podaży wapnia w diecie.
Wyróżniamy też kamicę moczanową spowodowaną pojawianiem się w moczu zbyt dużych ilości kwasu moczowego. Niskie pH moczu sprzyja występowaniu kwasu moczowego w formie nierozpuszczalnej. Na podwyższoną produkcję wspomnianego kwasu wpływa chemioterapia stosowana w leczeniu nowotworów oraz rozrost komórek nowotworowych. Wytwarzanie kwasu moczowego może występować w prawidłowych ilościach, ale problemem jest podniesione stężenie tego związku w moczu. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku odwodnienia towarzyszącego chorobom przewodu pokarmowego.
W moczu o zasadowym odczynie, pod wpływem działania bakterii, może powstać kamica struwitowa. Mikroorganizmy produkują śluz chroniący je przed wpływem antybiotyków oraz stanowiący rusztowanie dla kamieni.
Objawy kamicy moczowej
Choroba może przebiegać bezobjawowo i zostać wykryta przypadkowo w trakcie badania USG jamy brzusznej. Nieprzyjemne odczucia pojawiają się, gdy dochodzi do zatamowania odpływu moczu z nerki. Pacjent skarży się na ból o charakterze kolki umiejscowiony w okolicy lędźwiowej i promieniujący do krocza, pachwin. Występują też zaburzenia oddawania moczu oraz nudności i wymioty.
Diagnoza
W celu rozpoznania składu chemicznego złogu wykonuje się badania laboratoryjne, takie jak analiza i posiew moczu. Diagnostyka obrazowa pozwala określić wielkość kamieni, ich lokalizację.
Leczenie
Postępowanie przy ataku kolki nerkowej zależy od istnienia u pacjenta chorób towarzyszących np. cukrzycy oraz powikłań kamicy moczowej np. infekcji dróg moczowych. Ważne jest prawdopodobieństwo samodzielnego wydalenia złogów, co uzależnione jest od ich średnicy. Jeśli średnica nie przekracza 5 mm, a osoba chora cechuje się dobrym stanem ogólnym, można zastosować leczenie ambulatoryjne polegające na przyjmowaniu leków przeciwbólowych i rozkurczowych, wypijanie dużych ilości płynów. Pacjenci, u których pojawiają się kamienie o średnicy powyżej 5 mm, najczęściej kierowani są do szpitala. Wskazaniem do leczenia szpitalnego jest wysoka gorączka, uporczywe wymioty prowadzące do odwodnienia, znaczne zablokowanie odpływu moczu. Połowa pacjentów hospitalizowanych wymaga przeprowadzenia zabiegu. Najczęściej wybieraną metodą jest ESWL, czyli oddziaływanie falami elektromagnetycznymi lub elektrohydraulicznymi. Zabieg może być przeprowadzony w trybie ambulatoryjnym bez znieczulenia lub przy zastosowaniu środków przeciwbólowych. Metoda URS polega na usuwaniu wstępnie pokruszonych kamieni za pomocą kleszczyków lub koszyczków. Przeciwwskazaniem do obu powyższych metod jest zakażenie dróg moczowych i zaburzenia krzepnięcia krwi.