Światowa Organizacja Zdrowia przyjmuje, że starość to okres w życiu człowieka, który rozpoczyna się wraz z 65. urodzinami. Trzeba jednak szczerze przyznać, że bez względu na wiek, zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym, każdy człowiek znajduje się na innym etapie. Oznacza to, że starzejemy się w różnym tempie. Granica wiekowa starości jest więc jedynie umowna i ma znaczenie głównie w sprawach stricte urzędowych. Etap życia odgórnie ustalony liczbą przeżytych lat nazywany jest starością społeczną. Polska wyłamuje się ze standardów WHO i za początek starości uznaje 60. rok życia. Skoro jednak każdy osiąga stan starości w innym wieku, to po czym poznać rzeczywistą starość na przykładzie samego siebie lub bliskich nam osób?
Fizyczne objawy starości
Najbardziej oczywistymi oznakami starzenia się organizmu są te widoczne gołym okiem. Uwagę zwracają głównie zmarszczki, które pojawiają się nie tylko na twarzy, ale też na szyi i dłoniach. Marszczenie związane jest z wyraźnym wysuszeniem skóry. Często pojawiają się na niej także jasnobrązowe plamki. W wyniku zanikania melaniny, czyli naturalnego barwnika, włosy zaczynają siwieć. Warto jednak pamiętać, że siwienie może być też efektem nadmiernego stresu lub niektórych chorób. Co więcej, nie jest ono regułą – istnieją osoby w zaawansowanym wieku, które nigdy nie znalazły u siebie siwego włosa. Za bardziej powszechny, choć nie tak dostrzegalny objaw starzenia, należy uznać też zgrubienie paznokci. Można także zaobserwować spowolnienie ruchów, które ma zwykle związek ze sztywnieniem stawów i stopniowym słabnięciem mięśni. Zwykle bardziej kruche stają się kości, a także paznokcie i zęby. Zęby mogą dodatkowo mieć tendencję do wypadania, co wiąże się z zanikiem wyrostków zębodołowych. Ponadto osłabieniu ulegają zmysły – wzroku, słuchu i powonienia. U wielu osób obserwuje się również spowolnienie metabolizmu, a przez to skłonność do zaparć. Odczuwalnym problemem w wielu przypadkach staje się też nietrzymanie moczu, które zwykle wynika z osłabienia mięśni dna miednicy, a u mężczyzn także z powiększenia gruczołu krokowego. Odczuwalna jest też ogólna słabość, będąca efektem zmniejszania się płuc oraz spowolnienia tętna i mniejszej aktywności mięśnia sercowego.
Psychiczne objawy starości
Psychiczne symptomy starzenia się organizmu są zwykle trudniejsze do zaobserwowania. Nawet gdy występują, większość osób stara się szukać dla nich innego podłoża, chcąc odsunąć od siebie myśli o starości. Niemniej, problemy z pamięcią są jednym z tych objawów, które najczęściej zrzuca się na karb zaawansowanego wieku. I rzeczywiście, gorsza pamięć krótkotrwała oraz ogólne pogorszenie sprawności intelektualnej to jeden z najwyraźniejszych znaków, że postępuje proces starzenia się. Charakterystyczne stają się problemy z nauką nowych czynności i przyswajaniem wiedzy. Często obserwowane jest również ostudzenie emocji. Osoby starsze niejednokrotnie stają się bardziej wymagające, a mniej wyrozumiałe. Zaczynają bardziej skupiać się na sobie, a ich zainteresowania i pasje zacieśniają się do najprostszych, codziennych spraw. Mniejsza wrażliwość idzie często w parze z przekonaniem o nieomylności, która wynika ze zdobytych doświadczeń życiowych i przekonaniem, że przeżyło się i zrozumiało już wszystko, co możliwe.
Trudno jednoznacznie określić, kiedy rozpoczyna się rzeczywista starość. Pojedyncze objawy nie muszą jej wcale zwiastować. Mogą być efektem naturalnych zmian charakteru, które przytrafiają się na każdym etapie życia. Także objawy fizyczne mogą mieć podłoże inne niż zaawansowany wiek. W takim przypadku sensu nabiera stwierdzenie, że jesteśmy młodzi tak długo, jak długo młodzi się czujemy. A starość pojawia dopiero się wtedy, gdy z powodów fizycznych i psychicznych jakość życia jest wyraźnie niższa niż w latach poprzednich.
