Osteoporoza to choroba szkieletu charakteryzująca się zwiększonym ryzykiem złamań kości w następstwie zmniejszenia ich odporności mechanicznej. Odporność mechaniczna zależy do gęstości mineralnej kości oraz od jakości tkanki kostnej. W 2010 roku w krajach UE osteoporoza dotyczyła 22 mln kobiet i 5,5 mln mężczyzn. W Polsce problem ten dotyczy około 2 mln pacjentów po 50 roku życia. Dane szacunkowe mówią, iż złamania osteoporotycznego doświadczy jedna na trzy kobiety i jeden na pięciu mężczyzn po 50 roku życia. Badacze oceniają, że u co trzeciej kobiety w wieku 65 lat występuje kompresyjne złamanie trzonu kręgowego, a w wieku późniejszym u 33% kobiet złamanie bliższego końca kości udowej. Liczba złamań kręgów rośnie wraz z wiekiem i dotyczy połowy kobiet po 80 roku życia. Pojawienie się złamania osteoporotycznego wiąże się z dużym bólem i cierpieniem, może doprowadzić do inwalidztwa oraz zgonu – zwłaszcza w przypadku złamań bliższego końca kości udowej. Szacuje się, że u seniorów, u których wystąpiło złamanie szyjki kości udowej, aż 10-20% pacjentów umiera w pierwszym roku od wystąpienia złamania.
W celu zwiększenia efektywności walki z osteoporozą konieczna jest skuteczna profilaktyka, w tym edukacja społeczeństwa. Regularna aktywność fizyczna i zrównoważona dieta, to dwie główne strategie prewencji osteoporozy. Ćwiczenia fizyczne obciążają szkielet, co stymuluje procesy kościotwórcze. Za najbardziej efektywne w zapobieganiu osteoporozy uznaje się ćwiczenia z obciążeniem i oporowe – takie, w których mięśnie przeciwdziałają grawitacji np. wchodzenie po schodach, bieganie. Aktywność fizyczna zwiększa też siłę mięśni, co pomaga zapobiegać upadkom i w konsekwencji złamaniom.
Podstawowym czynnikiem ryzyka osteoporozy jest niska masa mineralna kości. Zależy ona od czynników niemodyfikowalnych (płeć, wiek, genetyczne obciążenie), jak i modyfikowalnych (żywieniowych i związanych z aktywnością ruchową). Wpływ na wystąpienie osteoporozy mają także schorzenia upośledzające metabolizm kości oraz stosowane leki.
Czynniki żywieniowe dzielimy na dwie grupy:
Czynniki zwiększające masę kostną, czyli zgodne z zapotrzebowaniem spożycie wapnia, witaminy D, białka, magnezu, potasu, witaminy K oraz właściwe proporcje między wapniem a fosforem.
Czynniki obniżające masę kostną, czyli nadmiar w diecie białka, sodu, witaminy A, kofeiny, alkoholu oraz palenie papierosów.
Wapń jest kluczowym pierwiastkiem przy budowaniu masy kostnej. Dobrze przyswajalnym źródłem wapnia w diecie jest mleko i przetwory mleczne. Duże ilości tego pierwiastka zawierają konserwy rybne konsumowane wraz z ościami. Produkty roślinne, w porównaniu z produktami zwierzęcymi, są mniej zasobne w wapń, a dodatkowo jego biodostępność z tych źródeł jest słaba. Względnie dużo wapnia zawierają warzywa liściaste (jarmuż, sałata rzymska), suszone figi i morele, fasola.
Fosfor, podobnie jak wapń, stanowi niezbędny składnik kości. Największy udział w dostarczaniu fosforu w diecie maja produkty zbożowe, mleczne oraz mięso. Fosfor stosowany jest jako składnik substancji dodatkowych, używanych do produkcji wędlin, serów topionych, koncentratów zup, deserów w proszku, płatków śniadaniowych. Skutkiem nadmiernej podaży fosforanów jest zmniejszenie jelitowego wchłaniania wapnia, co doprowadza w konsekwencji do utraty masy kostnej. Ryzyko osteoporozy jest tym większe, im mniejszy jest stosunek wapnia do fosforu w diecie.
Rower trójkołowy dla seniora
2024-04-24
