Przyczyny chorób układu sercowo-naczyniowego

Choroby układu sercowo-naczyniowego są najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce, a ich występowanie ściśle koreluje z pojawieniem się czynników ryzyka miażdżycy. Wśród nich najważniejszą grupę stanowią czynniki klasyczne, takie jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, wiek, płeć, mała aktywność fizyczna, palenie tytoniu, stres. Zarówno cechy genetyczne, biochemiczne, czy też właściwości ściany naczyń mogą predysponować do pojawienia się ryzyka sercowo-naczyniowego, niezależnie od klasycznych czynników ryzyka. Białko C-reaktywne i homocysteinę rozważa się, jako czynniki sprzyjające rozwojowi chorób układu krążenia, a zwiększoną grubość błony wewnętrznej i środkowej tętnicy szyjnej lub wskaźnik uwapnienia tętnic rozpatruje się, jako wskaźniki wczesnego uszkodzenia ściany naczyń.
Udowodniono związek podwyższonego stężenia fibrynogenu (białka biorącego udział w procesie krzepnięcia krwi) z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Zaprzestanie palenia tytoniu, regularny wysiłek fizyczny, redukcja masy ciała, umiarkowane spożywanie alkoholu może znacząco obniżyć stężenie fibrynogenu w osoczu. Wyniki badań epidemiologicznych pokazują zwiększone ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego u osób z wysokim stężeniem homocysteiny w osoczu. Stwierdzono też związek homocysteiny ze zdarzeniami sercowo-naczyniowymi, takimi jak: zawał serca, udar mózgu, nawrót incydentów wieńcowych, postęp choroby niedokrwiennej serca. Jedną z przyczyn hiperhomocysteinemii jest niedobór kwasu foliowego i witaminy B6 oraz B12. Wykazano również, że podwyższona częstotliwość rytmu serca wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zgonów z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego. Szybsza czynność serca w spoczynku zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu krążenia zarówno w populacji ogólnej, jak i u chorych z nadciśnieniem tętniczym, u osób z cukrzycą i u pacjentów z chorobą wieńcową. Przyspieszona spoczynkowa akcja serca sprzyja występowaniu zaburzeń rytmu serca oraz niedokrwienia mięśnia sercowego, a także progresji miażdżycy.
Warto wspomnieć, iż śmiertelność związana z grypą wśród osób ze schorzeniami układu krążenia jest większa w porównaniu z pacjentami cierpiącymi na inne choroby przewlekłe. Grypa powoduje nasilenie objawów klinicznych u pacjentów z chorobą sercowo-naczyniową i u pacjentów z cukrzycą. Szczepienia przeciw grypie chronią osoby ze schorzeniami układu krążenia przed zgonem z przyczyn sercowo-naczyniowych, zmniejszają potrzebę hospitalizacji u pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca oraz redukują niebezpieczeństwo nagłych incydentów naczyniowo-mózgowych.
Badania kliniczne wskazują na szkodliwy wpływ zanieczyszczenia powietrza na rozwój chorób układu sercowo-naczyniowego. Substancje zatruwające środowisko zwiększają częstość hospitalizacji i śmiertelność z powodu chorób układu krążenia, szczególnie u osób z zastoinową niewydolnością serca bądź z zaburzeniami rytmu serca. Wysokie stężenie pyłów o małej średnicy, które łatwo przenikają do dróg oddechowych, wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia zawału serca. Długotrwała ekspozycja na wspominane pyły powoduje podwyższoną częstość pojawiania się choroby wieńcowej, udarów mózgu oraz wyższą śmiertelność z powodu tych chorób wśród kobiet po menopauzie. Narażenie na wdychanie pyłów skutkuje przyspieszoną czynnością serca, wzrostem ciśnienia tętniczego, kurczem tętnic, czego następstwem jest większe ryzyko wystąpienia ostrych zespołów wieńcowych.