Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), znane jako reumatyzm oraz gościec, to przewlekła choroba reumatyczna o podłożu autoimmunologicznym. RZS atakuje tkankę łączną, doprowadzając do zapalenia stawów i zmian pozastawowych. Zniszczone stawy ulegają zniekształceniu, pojawiają się przykurcze i sztywność. Przyczyny występowania schorzenia nie są znane. Jako czynniki zwiększające ryzyko zachorowania wymienia się predyspozycje genetyczne, defekt układu immunologicznego i płeć żeńską (kobiety trzykrotnie częściej zapadają na gościec) oraz palenie papierosów. Schorzenie rozwija się powoli, z reguły kilka miesięcy. Nie należy bagatelizować wczesnych symptomów, bo im wcześniej wdroży się leczenie, tym większa szansa na długotrwałe okresy wyciszenia RZS.
Objawy wczesnego stadium choroby:
– Ból i sztywność występujące nad ranem lub po długotrwałym okresie nieruszania stawem
– Ograniczenie ruchomości (zajęty staw nie może wykonywać pełnego zakresu ruchów) oraz wtórne zmiany zwyrodnieniowe i procesy zapalne, które prowadzą do nieodwracalnego uszkodzenia struktur stawu
– Obrzęk, jako konsekwencja rozrostu błony maziowej
– Tkliwość przy ucisku
Objawy pozastawowe:
– Guzki reumatoidalne, czyli zgrubienia podskórne, to najczęściej występująca i łagodna zmiana w przebiegu choroby.
– Osteoporoza w sąsiadujących z chorym stawem kościach oraz w kościach długich położonych w oddaleniu od uszkodzonego stawu.
– Włóknienie płuc, wysiękowe zapalenie opłucnej
– Zaburzenia rytmu serca, gdy guzki reumatoidalne zlokalizowane są w pobliżu układu bodźco-przewodzącego.
– Miażdżca tętnic
– Amyloidoza nerek (odkładanie się białka o nazwie amyloid), co prowadzi do niewydolności tego narządu.
– Zespół suchego oka, gdzie z powodu braku wytwarzania łez dochodzi do zwiększonej podatności na procesy zapalne.
– Anemia, czyli spadek liczby czerwonych krwinek i stężenia hemoglobiny.
– Obniżona odporność na zakażenia
Objawy ogólnoustrojowe to bóle mięśni, permanentne uczucie zmęczenia, obniżenie apetytu, stany podgorączkowe.
Rehabilitacja:
Nie wolno rezygnować z aktywności fizycznej, gdyż regularne treningi zapobiegają przykurczom i osłabieniu siły mięśni. Ćwiczenia zwiększające zakres ruchu i wzmacniające mięśnie pomagają zachować ruchomość w stawach. Trening winien być opracowany przez fizykoterapeutę i dopasowany do potrzeb pacjenta. Specjalista może też zaproponować przeprowadzenie serii zabiegów, takich jak ultradźwięki, krioterapia, masaże. Fizykoterapia pomaga uśmierzyć ból i rozluźnić mięśnie. Czasami konieczne jest zastosowanie zaopatrzenia ortopedycznego, czyli stabilizatorów na kolana i stawy skokowe, specjalistycznych wkładek do butów, kul, chodzików, aby odciążyć chore stawy. Nie można dopuścić do rozwoju otyłości, która obciąża stawy i prowadzi do wystąpienia miażdżycy. Niedożywienie też utrudnia rehabilitację w przypadku RZS, ponieważ wywołuje zanik mięśni.
Reumatoidalne zapalenie stawów można leczyć miejscowo poprzez:
– punkcję stawu prowadzącą do opróżnienia go z płynu zapalnego
– zabiegi chirurgiczne i chemiczne mające na celu usunięcie zmienionej chorobowo błony maziowej
– zabiegi korekcyjno-rekonstrukcyjne, czyli zastąpienie zniszczonego stawu sztuczną protezą bądź jego całkowite usztywnienie
