Starzenie się skóry a dermatozy alergiczne u osób starszych

Proces starzenia się skóry jest związany z nakładaniem się upływu czasu oraz działania czynników środowiskowych. Proces ten jest zależny zarówno od czynników wewnątrzpochodnych (uwarunkowań hormonalnych, biologicznych i genetycznych), jak i zewnątrzpochodnych (akumulowanie się przez całe życie działania promieniowania ultrafioletowego, zanieczyszczeń, nikotyny). Starzenie się skóry charakteryzuje się utratą kolagenu, obniżeniem zawartości kwasów tłuszczowych i wody w naskórku. Klinicznie skóra starcza charakteryzuje się zmarszczkami, zaburzeniami barwnikowymi, zwiększoną podatnością na urazy. Skóra staje się sucha u około 75% populacji powyżej 65 roku życia. Największe nasilenie suchości obserwuje się na twarzy, podudziach, przedramionach i grzbietach rąk. Objawy nadmiernej suchości mogą też dotyczyć owłosionej skóry głowy, co przejawia się występowaniem złuszczania łupieżowatego. Suchość skóry nasila się pod wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych, nadmiernej ekspozycji na detergenty, zbyt ciepłych i długich kąpieli. Sucha skóra łatwo ulega podrażnieniu, charakteryzuje się skłonnością do wyprysku, a uszkodzenia mechaniczne powstałe podczas drapania mogą wywołać wtórną infekcję grzybiczą i wirusową.
Częstym objawem pojawiającym się u seniorów z suchą skórą jest świąd, czyli nieprzyjemne odczucie wyzwalające potrzebę drapania. Świąd może być traktowany jako ostry (trwający krócej niż 6 tygodni) lub przewlekły (trwający ponad 6 tygodni). Odruch drapania prowadzi do mechanicznego uszkodzenia naskórka, powstawania przeczosów i nadżerek. Wtórny świąd skóry u osób starszych może towarzyszyć chorobom nerek, tarczycy, wątroby, trzustki, nowotworom narządów wewnętrznych. Uszkodzenie skórnej bariery ochronnej pozwala alergenom przedostać się do tkanki podskórnej, prowadząc do reakcji alergicznej. Dermatozy alergiczne u seniorów to:
– wyprysk z podrażnienia
Wraz z upływem czasu pogłębiająca się suchość naskórka może wywoływać powstanie pęknięć skóry. Za ich powstanie odpowiada niedobór lipidów w warstwie rogowej wraz z upośledzoną zdolnością wiązania i zatrzymywania wody w naskórku. Do omawianego rodzaju wyprysku prowadzą też takie czynniki zewnętrzne jak niska wilgotność powietrza, centralne ogrzewanie, zażywanie leków odwadniających, zbyt częste mycie.
– wyprysk zastoinowy
Przyczyną takich zmian jest niewydolność żylna. Wypryski o charakterze rumieniowo-grudkowo-złuszczającym początkowo występują nad obszarami zastoju żylnego, towarzyszy im obrzęk i zmiana zabarwienia skóry. Zmiany mają charakter przewlekły i utrzymują się wiele lat.
– wyprysk atopowy
Zmiany skórne charakteryzują się dużą różnorodnością. U osób starszych dominują wypryski grudkowo-złuszczające, umiejscowione głownie na tułowiu i rękach.
Leczenie chorób alergicznych skóry
Podstawową metodą postępowania, jaką senior może wdrożyć samodzielnie jest właściwe natłuszczenie skóry poprzez używanie emolientów wywierających działanie przeciwzapalne, przeciwświądowe. Emolienty to specjalistyczne dermokosmetyki, posiadające w swoim składzie substancje, które pomagają utrzymać odpowiednie nawilżenie skóry. Występują w wielu postaciach, takich jak kremy, balsamy, emulsje, żele czy szampony. Preparaty dostępne na rynku zawierają lipidy, ceramidy, substancje wiążące wodę w naskórku (mocznik, gliceryna, kwas hialuronowy, mlekowy), substancje uszczelniające barierę wodną i zapobiegające ucieczce wody przez naskórek (skwalen, triglicerydy, kwasy tłuszczowe, woski, oleje roślinne). Zaleca się stosowanie emolientu dwa razy na dobę. W trakcie leczenia należy nosić lekką, przewiewną odzież. Trzeba pamiętać o unikaniu gorących kąpieli, alkoholu i ostrych przypraw.