Gorące lato, promienie słońca, wakacyjne spacery – każdy lubi piękną pogodę, niestety nie każdy dobrze znosi takie warunki. Wysokie temperatury wiążą się z ryzykiem odwodnienia i udaru słonecznego, zwłaszcza w przypadku seniorów zażywających jednocześnie leki na różne dolegliwości. Jak jednak odróżnić niegroźne osłabienie po ciepłych chwilach na dworze od zagrażającego zdrowiu udaru słonecznego? Jak się zachować, gdy zobaczymy osobę z objawami odwodnienia lub udaru?
Czym jest udar słoneczny?
Udar słoneczny, nazywany także udarem cieplnym, to reakcja organizmu na przegrzanie, czyli zbyt długie przebywanie na słońcu podczas ciepłego dnia. Organizm ludzki dba o prawidłową termoregulację odprowadzając nadmiar zgromadzonego ciepła na zewnątrz poprzez uruchamianie szeregu zachodzących zmian, które mają na celu schłodzić ciało. To właśnie dlatego w upalne dni pocimy się mocniej – pot m.in. schładza skórę. Często również mamy problem z opuchnięciami, ponieważ naczynia krwionośne ulegają rozszerzeniu, tak by oddalić ciepło od narządów wewnętrznych.
Wysoka temperatura ciała stopniowo uszkadza organizm inicjując zmiany takie jak np. denaturacja białek, czy uszkodzenia komórek tłuszczowych. Sprawny układ termoregulacji zmniejsza ryzyko udaru, a raczej oddala w czasie możliwość jego wystąpienia. Oznacza to, że nie każdy po przebywaniu na słońcu dozna udaru i niekiedy pomimo wielu godzin na dworze czujemy się dobrze.
Szczególnie narażeni na udar słoneczny są seniorzy oraz dzieci. W przypadku dzieci termoregulacja nie jest jeszcze dostatecznie rozwinięta, natomiast senior poza naturalnym osłabieniem układów w wyniku upływających lat narażony jest na przegrzanie także ze względu na przyjmowanie niektórych leków. Czynnikami zwiększającymi ryzyko udaru słonecznego są więc:
- wiek;
- stan zdrowia, głównie zaburzenia układu krążenia (problemy z ciśnieniem, choroby serca, cukrzyca);
- leki, zwłaszcza środki przeciwhistaminowe i neuroleptyki;
- spożywanie alkoholu;
Jakie są objawy udaru słonecznego?
Często wychodzi się z przekonania, że aby ochronić się przed udarem cieplnym należy osłaniać głową. W istocie, odpowiedni, przewiewny kapelusz zmniejsza ryzyko udaru, jednak przed nim nie chroni. Na udar narażone są również osoby, które przebywają w gorących pomieszczeniach, czy w cieniu, jeśli temperatura jest wyższa od naturalnej temperatury ciała. Do przegrzania może więc dojść nie tylko w przypadku przebywania na ,,otwartym” słońcu. Ważne jest, by w gorące dni nosić przewiewne ubrania i pić bardzo duże ilości wody, co wspomaga ochładzanie ciała i jednocześnie chroni przed odwodnieniem.
Udar słoneczny może objawiać się nieco inaczej w indywidualnych przypadkach. Najczęściej jednak osoba, które doznała udaru cieplnego odczuwa:
- bóle głowy, niekiedy bardzo silne;
- ból karku;
- zawroty głowy;
- gorączka;
- dekoncentracja, niepokój;
- przyśpieszone tętno;
- poty, dreszcze, uczucie zimna;
- nudności, wymioty;
- zwiotczenie mięśni;
- bladość twarzy lub mocne zaczerwienienie.
Udar cieplny – jak się zachować?
Jeśli odczuwamy objawy udaru cieplnego lub obserwujemy osobę, która wydaje się być osłabiona i przegrzana, należy natychmiast zareagować. W pierwszej kolejności wyprowadzamy poszkodowanego w zacienione miejsce i jeśli to możliwe, ściągamy grube ubrania, odpinamy koszulę, czy luzujemy pasek. Osobę z objawami udaru układamy w pozycji półleżącej (głowa nieco wyżej) jeśli twarz jest zaczerwieniona. Natomiast gdy obserwujemy bladą twarz głowę należy ułożyć na równi z tułowiem lub nieco niżej. Jeśli osoba doznająca udaru jest przytomna, należy podać wodę do picia. W miarę możliwości należy ochładzać klatkę piersiową wykonując chłodne okłady. W przypadku seniorów, u których udar cieplny może być szczególnie groźny, należy wezwać karetkę i oczekiwać na jej przyjazd stale obserwując chorego.
