Proces starzenia się w naturalny sposób doprowadza do zmniejszenia wydolności organizmu, pogorszenia fizycznych i psychicznych procesów. Konsekwencją powyższych zmian jest ograniczenie ruchomości starszych ludzi, spadek zdolności adaptacyjnych, co prowadzi do zmniejszenia możliwości samodzielnego funkcjonowania, bez wsparcia ze strony rodziny lub opiekunów. Duży odsetek seniorów powyżej 75 roku życia boryka się z niepełnosprawnością ruchową, natomiast wśród osób powyżej 85 roku życia nawet 70% społeczeństwa ma problemy z samodzielną egzystencją. Wspomniane zjawiska w większym stopniu widoczne są w środowisku wiejskim.
Aparat ruchu, czyli kości i mięśnie a wiek człowieka
W układzie kostnym i mięśniowym, w wyniku starzenia się, dochodzi do spadku zakresu ruchu w stawach, zmniejszenia ilości włókien mięśniowych, co przekłada się na spadek siły mięśni kończyn dolnych i górnych. Zmniejszenie siły mięśni powoduje konieczność stosowania sprzętów ortopedycznych w celu poprawy koordynacji ruchowej i zapobiegnięcia urazom kończyn wynikającym z upadków. Stosowanie balkoników, lasek, ochraniaczy na biodra pomaga utrzymać równowagę podczas przemieszczania się i redukuje poziom lęku przed upadkiem.
Zespół poupadkowy
Spadki napięcia mięśniowego, zaburzenia równowagi, nagłe epizody sercowo-naczyniowe, niepożądane działanie farmaceutyków powodujące zawroty głowy, to tylko niektóre czynniki sprzyjające upadkom. U seniorów często występuje zjawisko hipotonii ortostatycznej, czyli nagłego spadku ciśnienia tętniczego wskutek zmiany pozycji ciała. Nagle pojawiające się niedociśnienie powoduje zawroty głowy, stan zaburzonej aktywności ruchowej (osłupienie), co skutkuje niekontrolowanym upadkiem. Hipotonia ortostatyczna niebezpieczna jest zwłaszcza u osób mieszkających samotnie, bowiem każdy upadek wywołuje zmiany lękowe, predysponuje do minimalizowania aktywności ruchowej.
U części starszych osób pojawia się zespół poupadkowy, który odpowiada za rozwój stanów depresyjnych i trudności w samodzielnym funkcjonowaniu. Paradoks polega na tym, że ograniczanie przemieszczania się wskutek blokady psychicznej wywołanej upadkiem, doprowadza do nagłego pogorszenia sprawności ruchowej, co jeszcze bardziej naraża seniora na kolejne nieszczęśliwe zdarzenie.
Medyczne i ekonomiczne skutki urazów bioder
Skutkiem upadków są nie tylko krwiaki i stłuczenia bioder, ale także urazy wymuszające konieczność wykonania skomplikowanych zabiegów na oddziałach ortopedycznych (np. złamania szyjki kości udowej, które odbierają połowie pacjentów zdolność samodzielnego poruszania się na resztę życia). Każdy uraz bioder u osób w podeszłym wieku, nawet ten pozornie błahy, wymaga długotrwałej rehabilitacji. Specjaliści twierdzą, że już jeden dzień unieruchomienia osoby powyżej 70 roku życia wymusza konieczność poddania pacjenta rekonwalescencji w celu odzyskania sprawności ruchowej.
Hospitalizacja i unieruchomienie starszego pacjenta przynosi ryzyko zdarzeń zakrzepowo-zatorowych, sprzyja występowaniu odleżyn i odparzeń, infekcji układu oddechowego. Cały wachlarz możliwych konsekwencji upadków i ich powikłań może prowadzić do przedwczesnej śmierci seniora.
Wspomniany wcześniej zespół poupadkowy, jak i konieczność stosowania rehabilitacji po opuszczeniu oddziału szpitalnego prowadzi do pogorszenia jakości życia osoby starszej i wymusza konieczność znalezienia opiekuna do pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Gdy senior nie ma bliskich osób, bądź rodzina nie jest w stanie zapewnić opieki, konieczne staje się korzystanie z usług kompetentnych opiekunów.
Podsumowując – najlepszym rozwiązaniem jest prewencja pozwalająca na zapobieganie upadkom, a w konsekwencji urazom bioder. W ramach działań prewencyjnych należy uświadamiać seniorom i ich rodzinom, jak wielkie niebezpieczeństwo niesie za sobą ryzyko urazów oraz jak takie ryzyko minimalizować.
