Do rozpoczęcia sądowego postępowania spadkowego niezbędne jest złożenie do sądu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Bez pozytywnej dla spadkobierców decyzji sądu nie mogą oni swobodnie rozporządzać majątkiem.
Nabycie spadku odbywa się na drodze sądowej. Postanowienie sądu jest potwierdzeniem tego, że spadkobiercy mają prawo do spadku, co pozwala im na swobodne rozporządzanie odziedziczonym majątkiem. Zgodnie z art.1025 Kodeksu cywilnego tylko osoba mająca w tym interes może złożyć taki wniosek do sądu. W tym przypadku takimi osobami są spadkobiercy ustawowi bądź testamentowi.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku jest niezbędne m.in. w sytuacji odziedziczenia:
- nieruchomości – postanowienie sądu umożliwi na wprowadzenie zmian wpisów w księdze wieczystej oraz rejestrze gruntów i budynków,
- samochodu – postanowienie sądu potrzebne będzie do zmian w dowodzie rejestracyjnym i karcie pojazdu,
- udziałów w spółce – postanowienie sądu pozwoli na zmiany w KRS.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku to rezultat tak zwanej sprawy spadkowej. W celu przeprowadzenia postępowania spadkowego, przynajmniej jeden ze spadkobierców, musi do właściwego sądu rejonowego, złożyć pisemny wniosek o stwierdzenie nabycia spadku.
Właściwy sąd rejonowy to, w myśl art. 628 Kodeksu postepowania cywilnego, sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy. Gdy nie jest możliwe ustalenie takiego miejsca, właściwym do złożenia wniosku jest sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy.
Wniosek składany jest w tylu kopiach, ile jest uczestników postępowania spadkowego.
Wzór wniosku o stwierdzenie nabycia spadku jest dostępny na stronach sądów. Ponieważ wzory różnią się czasami w drobnych szczegółach, to najlepiej skorzystać z formularza właściwego sądu. Poniżej przykład wniosku dla sądu rejonowego w Warszawie.
Opłata sądowa
w znakach sądowych
Sąd Rejonowy dla Warszawy …..
….Wydział Cywilny…….
……… Warszawa
Wnioskodawca:
(imię i nazwisko osoby wnoszącej, wraz z dokładnym adresem)
Uczestnicy:
(imię i nazwisko osób biorących udział w sprawie, wraz z dokładnymi adresami)
Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku
Wnoszę o stwierdzenie praw do spadku po………………………………………………………………………………………
(imię i nazwisko osoby zmarłej)
Ostatnio zamieszkałym ……………………………………………………….zmarłym w dniu………………………………………
(ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy) (data zgonu)
Spadkodawca pozostawił po sobie żonę/męża ……………………………………..dzieci…………………………*)**)
(imię i nazwisko) (imiona i nazwiska)
Innych dzieci w tym pozamałżeńskich ani przysposobionych spadkodawca nie posiadał.
Spadkodawca nie pozostawił testamentu/pozostawił testament z dnia………………………………………………
W skład spadku nie wchodzi gospodarstwo rolne/wchodzi gospodarstwo rolne położone ………………………………………………………… o powierzchni………………………………………………
Wnioskodawca i uczestnicy są jedynymi spadkobiercami po spadkodawcy.
Powyższy wniosek jest pierwszym w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po
(imię i nazwisko spadkodawcy).
*) gdyby któreś z dzieci zmarło przed spadkodawcą należy podać dane (imię, nazwisko i adres) jego dzieci tj. wnuków spadkodawcy
*)) w przypadku, gdyby spadkodawca nie miał dzieci należy okoliczność tę wskazać i podać dane jego rodzeństwa i rodziców, (jeżeli żyją)
………….………………………………….
podpis wnioskodawcy
Do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku załączamy załączniki. Dokładnych informacji należy szukać na stronach odpowiednich sądów.
Poniżej przykładowa lista załączników, oczekiwanych między innymi przez sądy w Warszawie:
- Oryginał aktu zgonu spadkodawcy (nie kserokopia) wraz z kserokopiami w ilości odpowiadającej liczbie uczestników,
- Oryginał aktów urodzenia mężczyzn (spadkobierców) (nie kserokopie) wraz z kserokopiami w ilości odpowiadającej liczbie uczestników,
- Oryginał aktów małżeństwa kobiet zamężnych (nie kserokopia) wraz z kserokopiami w ilości odpowiadającej liczbie uczestników,
- Oryginały aktów urodzenia kobiet niezamężnych (nie kserokopia),
- Tyle kserokopii niniejszego wniosku, ile osób bierze udział w sprawie,
- Oryginał testamentu i jego kserokopie w ilości odpowiadającej liczbie osób biorących udział w sprawie,
- Tytuł własności, jeśli w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne wraz z kserokopiami w ilości odpowiadającej liczbie uczestników,
- Oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku, zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były składane),
- Opłata sądowa 100 zł,
- Opłata za wpis dokonany w Rejestrze Spadkowym – 5 zł.
Zadaniem sądu jest zbadanie kto jest spadkobiercą. Konieczność dostarczenia ww. dokumentów ma celu potwierdzenie pokrewieństwa ze spadkodawcą (w przypadku dziedziczenia ustawowego) lub potwierdzenie ważności testamentu, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego i Kodeksu postępowania cywilnego. Żadne przepisy nie regulują tego zagadnienia, sąd po prostu potrzebuje dokumentów, które potwierdzają powiązania rodzinne danych osób.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku porządkuje, ale nie zamyka ogromu spraw związanych z przejęciem spadku. Uregulować należy bowiem jeszcze sprawy podatkowe – spadek należy zgłosić do urzędu skarbowego i albo skorzystać z możliwości zwolnienia z podatku, albo – gdy jest to niemożliwe – podatek od spadku zapłacić.
Ustawa o podatku od spadków i darowizn z 1983 r. szczegółowo reguluje kwestie podatkowe. Nieznajomość tych przepisów nie zwalnia z obowiązku uregulowania podatku, gdy ten jest wymagany. W przypadku dziedziczenia testamentowego, konieczne może być wypłacenie zachowku pominiętym w testamencie członkom najbliższej rodziny. Ale to osoby uprawnione do zachowku, muszą zwrócić się do spadkobiercy ze swoim żądaniem
Warto też, mając już w ręku postanowienie sądu, uregulować kwestie formalne związane z przedmiotami wchodzącymi w skład spadku. Chodzi o zmianę zapisów w księgach wieczystych oraz rejestrze gruntów i lokali w przypadku nieruchomości, chodzi o dokonanie zmian w KRS, jeśli zostaliśmy udziałowcami spółki, chodzi o przepisanie na siebie samochodu i tym podobne.
Postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku powołuje do spadku, bez określania masy spadkowej (art. 677 kpc). Dlatego też tym dokumentem można potwierdzić prawa spadkobiercy do spadku w różnych instytucjach.
