Rak jelita grubego pojawia się od kilku lat w czołówce nowotworów złośliwych występujących wśród ludności w Polsce. Czynnikami rozwoju raka są przede wszystkim nieprawidłowe zwyczaje żywieniowe, takie jak: stosowanie diety bogatotłuszczowej i ubogiej w błonnik oraz siedzący tryb życia. U ludzi z nowotworami jelita grubego obserwuje się znaczne zaburzenia mikroflory jelitowej. Dysfunkcje w przemianach metabolicznych dokonywanych przy udziale mikroorganizmów prowadzą do tworzenia wielu mutagennych i karcynogennych związków w jelicie grubym.
Bariera jelitowa
Fizjologiczna flora jelitowa umożliwia odpowiednie funkcjonowanie układu pokarmowego, układu odpornościowego i zapewnia prawidłowe procesy trawienne. Bakterie jelitowe mają za zadanie rozkładać związki toksyczne obecne w pożywieniu, fermentować niestrawione przez organizm składniki pożywienia oraz zapobiegać namnażaniu się flory niepożądanej i powstawaniu infekcji.
Rola mikroorganizmów
Mikroflora może spełniać pozytywną lub negatywną rolę metaboliczną. Korzystna mikroflora, to znaczy różnorodna i niepatogenna flora jelitowa, która sprzyja prawidłowemu metabolizmowi. Wszelkie dysproporcje jakościowe, ilościowe i funkcjonalne dotyczące mikroorganizmów jelitowych, uniemożliwiają prawidłową pracę jelita grubego i predysponują do rozwoju otyłości i zespołu metabolicznego. Bakterie pomagają w utrzymaniu prawidłowej struktury i funkcji bariery jelitowej, jednak istnieją czynniki prowadzące do zaburzenia harmonii w barierze jelitowej. Wśród najważniejszych należy wymienić dietę wysokobiałkową i ubogą w błonnik, która prowadzi do niedoboru Bifidobakterii. U osób otyłych przewód pokarmowy zdominowany jest przez bakterie Mollicutes potrafiące pozyskiwać energię magazynowaną w tkance tłuszczowej. Ponadto bakterie te mają zdolność przenikania do ustroju przez uszkodzona barierę jelitową, co w konsekwencji prowadzi do powstania stanu zapalnego.
Jeśli nasza dieta obfituje w tłuszcze i cukier, to bardzo szybko jesteśmy w stanie doprowadzić do zmian ilościowych i jakościowych w zakresie mikroflory jelitowej. Również terapia antybiotykami oraz niesteroidowymi lekami przeciwbólowymi prowadzi do dysharmonii w funkcjonowaniu mikroorganizmów jelitowych. Udowodniono, iż przewlekła terapia antybiotykowa czy też leczenie lekami hamującymi wydzielanie kwasu solnego w żołądku sprzyja rozwojowi nadwagi.
Prebiotyki, prebiotyki i ich udział w utrzymywaniu prawidłowej flory fizjologicznej jelit
Prebiotyki, to związki nieulegające trawieniu, które pobudzają wzrost i aktywność mikroflory jelitowej. Są źródłem energii dla komórek nabłonka jelitowego oraz bakterii probiotycznych przewodu pokarmowego. Prebiotyki zapobiegają występowaniu nadmiernego apetytu poprzez swój udział w stymulowaniu wydzielania hormonów sytości. Właściwości prozdrowotne tych związków sprawiają, że mogą one stanowić wartościowe uzupełnienie leczenia dietetycznego u ludzi cierpiących na cukrzycę typu 2, bądź nieprawidłową tolerancję glukozy
Probiotyki, czyli żywe kultury bakterii, pozwalają na zachowanie dobrze funkcjonującej mikroflory jelitowej. Przyjmowanie preparatów zawierających probiotyki sprzyja zwiększeniu liczby bakterii z rodzaju bifidobakterii i pałeczek kwasu mlekowego. Na postawie opublikowanych badań zaobserwowano korzystny wpływ podawania żywych bakterii na zmniejszenie masy ciała i ilości tłuszczu podskórnego.
Opracowano na podstawie: „Rola mikroflory jelitowej i bakterii probiotycznych w profilaktyce i rozwoju raka jelita grubego”; Ewa Wasilewska i wsp., Postępy Hig Med Dosw, 2013
