Wpływ warzyw i owoców w diecie seniora na funkcje poznawcze

Wzrastający odsetek osób starszych ma istotne znaczenie społeczne i ekonomiczne, dlatego poprawa jakości życia seniorów stała się przedmiotem badań wielu naukowców. Zasadne jest podejmowanie wszelkich działań sprzyjających pomyślnemu starzeniu się. Zmiany dotychczasowego stylu życia, zwłaszcza w zakresie prawidłowego odżywania, są niezwykle ważne. Spożywanie warzyw i owoców bogatych w substancje bioaktywne może wiązać się z opóźnianiem i zapobieganiem pogarszania się zdolności poznawczych oraz z obniżaniem ryzyka chorób neurodegeneracyjnych
Funkcje poznawcze służą zdobywaniu wiedzy i kształtowaniu zachowań, zalicza się do nich: percepcję, pamięć i uwagę oraz procesy złożone, takie jak: myślenie abstrakcyjne, wyobraźnię, funkcje wzrokowo-przestrzenne. W starzejącym się mózgu zaobserwować można wiele zmian fizjologicznych, anatomicznych i funkcjonalnych. Powyższe zmiany mogą prowadzić do zauważalnych wraz z wiekiem deficytów sprawności psychomotorycznej i poznawczej, przejawiających się jako osłabienie szybkości przetwarzania informacji, zaburzenia pamięci oraz uwagi. Łagodne zaburzenia pamięci naturalnie towarzyszą procesowi starzenia się, ale gdy dysfunkcje te zaczynają się nasilać, mamy do czynienia z tzw. łagodnymi zaburzeniami poznawczymi, które mogą prowadzić do rozwoju demencji starczej.
Zaburzenia funkcji poznawczych upośledzają funkcjonowanie w życiu codziennym, zawodowym, społecznym i pogarszają jakość życia. Na sprawność człowieka w zakresie powyższych funkcji wpływają czynniki niemodyfikowalne, takie jak: wiek, płeć, predyspozycje genetyczne oraz czynniki modyfikowalne, czyli: styl życia, stosowanie używek, aktywność fizyczna, sposób żywienia.
Ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych zwiększa się w wyniku stosowania diety bogatej w kwasy tłuszczowe o konfiguracji trans, natomiast maleje pod wpływem przestrzegania diety śródziemnomorskiej, bogatej w warzywa, owoce, ryby. By zapobiegać zaburzeniom poznawczym należy wprowadzić do codziennej diety takie składniki pokarmowe, jak: witaminy z grupy B, witaminę C, A, D, jod, żelazo, wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i związki o działaniu antyoksydacyjnym. Zwiększone spożywanie warzyw i owoców przez seniorów zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych i przewlekłych, w tym niedokrwiennej choroby serca, nadciśnienia tętniczego, udaru. Zauważa się również brak lub mniejsze nasilenie zaburzeń poznawczych. Może być to związane z ochronnym działaniem zawartych w owocach i warzywach substancji bioaktywnych, a zwłaszcza flawonoidów i karotenoidów. Flawonoidy są związkami o silnych właściwościach przeciwutleniających i przeciwzapalnych, wpływają korzystnie na stan naczyń krwionośnych, dzięki czemu usprawniają przepływ krwi i zapewniają lepsze odżywienie mózgu. Inną grupą związków o charakterze przeciwutleniającym są karotenoidy, zwłaszcza luteina i zeaksantyna. Substancje te wykazują szczególne powinowactwo do komórek nerwowych w siatkówce oka oraz rejonach centralnego układu nerwowego biorących udział w procesach poznawczych człowieka.
Najlepszymi źródłami tych związków są owoce (szczególnie cytrusy) i warzywa (buraki, warzywa strączkowe), zioła i przyprawy oraz czerwone wino. Karotenoidy występują w zielonych częściach roślin, jak również w kwiatach, owocach, nasionach, korzeniach i bulwach. W dużej ilości możemy je odnaleźć w warzywach m.in. w marchwi, szpinaku, pomidorach, a także w owocach, takich jak arbuzy czy grejpfruty.