Indywidulanie dobrana dieta pomaga zmniejszyć ryzyko powikłań cukrzycy. Zdecydowana większość pacjentów z cukrzycą cierpi na otyłość (BMI > 30), dlatego należy dążyć do obniżenia u nich masy ciała. Redukcja kaloryczności diety o 500 – 800 kcal na dobę spowoduje powolny spadek masy ciała o 1 kg tygodniowo. Posiłki muszą być spożywane regularnie w ciągu dnia, co 2-3 godziny,
o ustalonych porach, aby nie dopuścić do niedocukrzenia.
Przyjrzyjmy się bliżej zaleceniom żywieniowym dla podstawowych źródeł energii w diecie cukrzyka:
Węglowodany dzielimy na proste i złożone. Te pierwsze powinny być wyeliminowane z jadłospisu z uwagi na wysoki indeks glikemiczny (IG), który powoduje po pierwsze duży wyrzut insuliny, a po drugie nagły spadek stężenia glukozy we krwi. Wskaźnik IG określa szybkość wzrostu poziomu cukru we krwi, dla glukozy wynosi on 100 % i na tej podstawie określono indeksy dla innych produktów spożywczych. Niski wskaźnik posiadają produkty z pełnoziarniste np. razowe pieczywo, brązowy ryż, nasiona roślin strączkowych, chude mleko i fermentowane napoje mleczne. Zwyczaje kulinarne też mają wpływ na wartość indeksu glikemicznego. Długie gotowanie oraz nadmierne rozdrobienie warzyw podnosi IG, dlatego dobrze jest je zjadać w stanie surowym, bądź krótko gotować. Warto zapamiętać, iż dojrzewanie owoców sprzyja wzrostowi omawianego wskaźnika. Mleko i produkty mleczne zawierają laktozę, która może doprowadzić do pokaźnego wzrostu glikemii poposiłkowej, dlatego osoby cierpiące na cukrzycę nie powinny spożywać mleka i napojów mlecznych na śniadanie.
Pomocne w kontrolowaniu ilości spożywanych węglowodanów jest pojęcie wymiennika węglowodanowego (WW). 1WW, to ilość produktu w gramach zawierająca 10 g węglowodanów przyswajalnych przez organizm człowieka. Węglowodany przyswajalne to skrobia, laktoza, fruktoza, maltoza, natomiast te nieprzyswajalne to błonnik, który pomaga w redukcji stężenia glukozy we krwi po posiłku oraz obniża poziom cholesterolu całkowitego i frakcji LDL.
W cukrzycy dozwolone jest stosowanie słodzików, takich jak aspartam, acesulfam K.
Tłuszcze powinny dostarczać nie więcej niż 30% energii w diecie. Należy dążyć do ograniczenia zawartości tłuszczów nasyconych w codziennym jadłospisie, bo sprzyjają one wzrostowi poziomu cholesterolu we krwi. Taki rodzaj tłuszczu występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, czyli w pełnotłustym mleku, śmietanie, tłustych wędlinach, pasztetat, parówkach, kiełbasach. Należy wyeliminować z diety tłuszcze trans, które spotykamy w margarynach twardych i produktach typu fast food.
Ryby morskie takie jak łosoś, makrela, sardynki zawierają wielonienasycone kasy tłuszczowe omega-3, które poprawiają profil lipidowy poprzez redukcję stężenia trójglicerydów we krwi. Ryby powinny pojawić się w jadłospisie co najmniej 2 razy w tygodniu.
Białko – najbardziej wskazanym jego źródłem w diecie cukrzyka są: chude mięsa (kurczak, indyk, królik, cielęcina), wędliny i chudy nabiał, nasiona roślin strączkowych np. groch, soja. Podaż energetyczna z udziału białka w jadłospisie powinna wynieść ok. 15%.
Omawiając żywienie w cukrzycy należy wspomnieć o spożywaniu alkoholu, który nie jest wskazany dla osób chorych na to schorzenie. Alkohol jest produktem wysokokalorycznym oraz blokuje wydzielanie glukozy przez wątrobę, co skutkuje niedocukrzeniem. Jeśli dojdzie do spożycia alkoholu, to trzeba kontrolować jego dawkę, aby nie przekroczyć ilości 15 g czystego alkoholu, co odpowiada 330 ml piwa.
