Choroby układu krążenia stanowią, obok chorób nowotworowych, główną przyczyną zgonów w krajach rozwiniętych, w tym także w Polsce. Właściwe żywienie jest jedną z najważniejszych metod profilaktyki miażdżycy i jej klinicznych powikłań. Zastosowanie odpowiednio dobranej diety umożliwia redukcję nieprawidłowych stężeń lipidów, może normalizować ciśnienie tętnicze oraz redukować nadwagę. Zachowanie proporcji między podażą energii, zgodną z zapotrzebowaniem, a jej wydatkowaniem zapobiega nadwadze i otyłości oraz cukrzycy typu 2, czyli kolejnym istotnym czynnikom ryzyka miażdżycy. Umiarkowana hipercholestrolemia (podwyższone wartości cholesterolu całkowitego i frakcji LDL) pozostaje jednym z najczęściej spotykanych zaburzeń metabolicznych. Jest ona przede wszystkim skutkiem wadliwej diety związanej z wysokim spożyciem nasyconych kwasów tłuszczowych, cholesterolu pokarmowego oraz tłuszczów trans. Takiej postaci hipercholestrolemii często towarzyszy nadciśnienie tętnicze. Współwystępowanie tych 2 czynników grozi nadmierną przedwczesną umieralnością zauważalną w polskiej populacji. Podstawowym działaniem profilaktycznym powinno być dążenie do redukcji podwyższonego stężenia frakcji LDL. W przypadku łagodnych zaburzeń gospodarki lipidowej dieta może być u części pacjentów wystarczającą metodą leczenia. Jeśli po 6 miesiącach starannego przestrzegania zaleceń dietetycznych stężenie cholesterolu we krwi nie obniży się do pożądanych wartości, wówczas należy dołączyć farmakoterapię, która zwykle trwa przez resztę życia pacjenta.
Związek między występowaniem chorób układu krążenia na tle miażdżycy a składem diety, szczególnie rodzajem i ilością zawartych w niej kwasów tłuszczowych, został udowodniony wiele lat temu. Właściwy wybór tłuszczów do smarowania, gotowania lub innej obróbki kulinarnej ma decydujący wpływ na ryzyko rozwoju schorzeń układu krążenia.
Coraz więcej danych wskazuje na hipolipemiczne działanie (tzn. działanie obniżające stężenie cholesterolu) żywności funkcjonalnej, głównie w postaci margaryn wzbogaconych w stanole lub sterole roślinne. Sterole są podstawowymi składnikami błon komórkowych organizmów zwierzęcych i roślinnych. Sterolami określamy związki nienasycone, a stanolami ich formy nasycone. W produktach spożywczych stanole występują w mniejszych ilościach niż sterole, dlatego też otrzymuje się je przez uwodornienie steroli. Fitosterole to sterole roślinne, dość powszechnie występujące w niewielkich ilościach w produktach roślinnych, takich jak: rośliny strączkowe, sezam, słonecznik i inne nasiona. Z dietą możliwe jest dostarczenie zaledwie 200-400 mg fitosteroli, co jest ilością zbyt niską dla skutecznej redukcji cholesterolu frakcji LDL. Dzięki badaniom nad wykorzystaniem steroli roślinnych jako związków redukujących poziom cholesterolu w surowicy krwi, udało się stworzyć takie produkty spożywcze jak: margaryna, majonez czy jogurt z dodatkiem steroli lub stanoli.
Dotychczas wydano kilkadziesiąt publikacji na temat zastosowania margaryn ze stanolami do redukcji stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji LDL. Wyniki tych prac wskazują, że stanole obniżają stężenie cholesterolu całkowitego o 7-10%, a stężenie frakcji LDL o 10-15%. Prawidłowo zbilansowana pod względem spożywanych tłuszczów dieta pozwala na obniżenie poziomu frakcji LDL o około 10%. Jeśli do takiej diety doda się stanole zawarte w margarynie lub w jogurcie, możliwe jest obniżenie stężenia cholesterolu frakcji LDL nawet o 20%. Skuteczność działania stanoli utrzymuje się przez cały czas ich stosowania. Zaobserwowano, że wyższy efekt hipolipemiczny stwierdza się wśród osób starszych niż wśród osób młodych. Powyższe obserwacje mogą mieć znaczenie w leczeniu hipercholesterolemii u osób w podeszłym wieku, u których stosowanie leków obniżających stężenie cholesterolu (statyny), z uwagi na możliwe powikłania jest przeciwwskazane. Warto wspomnieć, że w przypadku terapii wspomnianymi statynami, dodatek do jadłospisu stanoli, powoduje dodatkową redukcję cholesterolu frakcji LDL o 10%.
