Choroby narządów płciowych u kobiet w podeszłym wieku

U kobiet w podeszłym wieku mamy do czynienia z zanikiem macicy, natomiast błona śluzowa tego narządu staje się coraz cieńsza, gruczoły śluzowe produkują mniej wydzieliny. Wargi sromowe mniejsze zmniejszają się, a wargi sromowe większe tracą elastyczność, co spowodowane jest utratą tkanki tłuszczowej podskórnej. Ściany pochwy ulegają skróceniu, a wydzielina pochwowa zmienia PH na obojętny lub zasadowy. Zmienia się mikroflora bakteryjna pochwy – pałeczki kwasu mlekowego są zastępowane przez inne bakterie, zwłaszcza przez pałeczkę okrężnicy.
Wypadanie narządu płciowego
Czynniki sprzyjające wypadaniu pochwy i macicy:
– nadmierna masa ciała
– wiek pomenopauzalny
– przewlekłe zaparcia
– przebycie w przeszłości co najmniej 3 porodów siłami natury (osłabienie struktur podtrzymujących organy płciowe daje o sobie znać w momencie ustania czynności fizjologicznej jajników)
– uszkodzenie nerwów miednicznych
– choroby charakteryzujące się wzmożonym kaszlem (np. astma)
U starszych pań więzadła zawieszające oraz powięzi podtrzymujące tracą elastyczność na skutek zmniejszenia liczby włókien kolagenowych. Tę nieprzyjemną dolegliwość można leczyć operacyjnie, a w przypadku istnienia przeciwwskazań do zabiegu, można zalecić pacjentce stosowanie krążków dopochwowych wykonanych z gumy lub z plastiku. Krążek powinien mieć odpowiednią wielkość, aby nie wypadał przy odruchu kaszlu czy parcia, natomiast sama pacjentka nie może odczuwać obecności ciała obcego w organizmie. Krążki muszą być raz na kilka tygodni odpowiednio czyszczone i odkażane, aby nie dopuścić do rozwoju zakażeń w pochwie.
Starcze zapalenie błony śluzowej macicy
W macicy na skutek spadku poziomu estrogenów dochodzi do zmian w budowie i funkcjonowaniu błony śluzowej, zmienia się też flora bakteryjna – pałeczki okrężnicy zaczynają kolonizować jamę macicy. Czasami dochodzi do tworzenia się ropnej wydzieliny, która następnie zalega w jamie wspomnianego narządu z powodu utrudnienia jej usunięcia na skutek zwężenia kanału szyjki macicy. Wydzielina wydostaje się na zewnątrz w postaci upławów o przykrym zapachu, niekiedy z domieszką krwi. W razie silnego zwężenia kanału szyjki macicy upławy pojawiają się obficie z kilkudniowymi przerwami, poprzedzone są zwykle bólem w dole brzucha o charakterze kolki. Toczący się proces zapalny może uniemożliwić wykluczenie pojawienia się nowotworu trzonu macicy, dlatego zaleca się w takich przypadkach usunięcie narządu.
Stany zapalne i atrofia pochwy
Prawidłowe funkcjonowanie i odpowiednia grubość błony śluzowej pochwy zależy od odpowiedniego stężenia estrogenów – żeńskich hormonów płciowych. W okresie pomenopauzalnym można zaobserwować dziesięciokrotne zmniejszenie stężenia estrogenów we krwi. Zmiany te przyczyniają się do skracania i spłycania się narządu, zmniejszenia sprężystości jego ścian, odczuwania pieczenia i swędzenia sromu, a także pojawiania się bólu podczas stosunków płciowych. Wraz z zanikiem pochwy dochodzi do zmniejszenia ilości wydzieliny pochwowej oraz do zmiany pH na zasadowe, co predysponuje do rozwoju chorób grzybiczych, bakteryjnych i wirusowych. Osłabienie fizjologicznej bariery ochronnej przyczynia się do przenoszenia się stanów zapalnych z pochwy do układu moczowego. Słaba elastyczność ścian naczyń krwionośnych w pochwie przyczynia się do wystąpienia wybroczyn. Ścieńczała i mało nawilżona błona śluzowa jest narażona na uszkodzenia, zwłaszcza w trakcie stosunku płciowego, czy badania ginekologicznego. Czasami dochodzi do samoistnego pękania sklepień pochwy, co wywołuje obfite krwawienia. Zanikowe zapalenie pochwy może być z powodzeniem leczone poprzez stosowanie terapii hormonalnej, a dodatkowo warto stosować dopochwowe preparaty nawilżające. Aktywność seksualna pomaga dłużej zachować prawidłową funkcję błony śluzowej pochwy.