Grzybica jamy ustnej u seniorów

Zmiany w obrębie jamy ustnej są następstwem naturalnego procesu starzenia się organizmu, a także powstają w wyniku utraty tkanek twardych zębów oraz występowania wielu chorób ogólnoustrojowych. Istotny jest też negatywny wpływ terapii lekowej na stan błony śluzowej jamy ustnej. Powszechne wprowadzenie do lecznictwa inwazyjnych metod diagnostycznych i terapeutycznych, agresywnych terapii przeciwnowotworowych, leków obniżających odporność spowodowało rozwój grzybic powierzchniowych i układowych. Najczęstszym czynnikiem sprawczym tych zakażeń są grzyby z rodziny drożdżopodobnych z rodzaju Candida. Na rozwój grzybicy jamy ustnej (kandydozy) ma wpływ odporność organizmu, wiek, sposób odżywiania, warunki bytowe człowieka. Czynnikami predysponującymi do rozwoju infekcji są niedobory odporności towarzyszące chorobom nowotworowym, cukrzycy. Seniorzy częściej niż osoby młode cierpią na zakażenia grzybicze, co wynika z faktu współwystępowania kilku chorób i przyjmowania wielu leków. Grzyby mogą pogarszać ogólny stan chorego bez wywoływania jawnych objawów grzybicy narządowej, ale mogą również doprowadzić do zgonu w wyniku kandydozy uogólnionej. Organizm ludzki posiada liczne mechanizmy chroniące przed infekcjami grzybiczymi, takie jak: pH skóry i błon śluzowych, wydzielanie śliny, złuszczanie nabłonka oraz immunologiczny system obrony pod postacią odporności komórkowej. Kolonizacja jamy ustnej przez grzyb rozpoczyna się od pokonania lokalnych warunków środowiskowych (ciągłość śluzówki), mechanizmów oczyszczających jamę ustną (ślina, odruch kaszlowy). Czynnikami ułatwiającymi wystąpienie zakażeń grzybiczych są między innymi: niedobry żelaza i kwasu foliowego, redukcja przepływu śliny, owrzodziały nabłonek jako skutek użytkowania źle dopasowanych protez. Decyzja o leczeniu przeciwgrzybiczym podjęta w odpowiednim czasie może zapobiec przedostaniu się grzyba do krwi i rozwojowi ciężkich powikłań.
Wyróżnia się kandydozę pierwotną, gdzie zmiany grzybicze pojawiają się tylko w jamie ustnej oraz tkankach okołoustnych, natomiast w kandydozie wtórnej zmiany stwierdza się również na skórze i innych błonach śluzowych. Najczęstszą postacią kandydozy jest postać rumieniowa, przejawiająca się jako ostro odgraniczona, bolesna zmiana o czerwonym zabarwieniu występująca na grzbiecie języka. Kandydoza rzekomobłoniasta (pleśniawki), to białe lub żółtawe, miękkie zmiany o wyglądzie zsiadłego mleka, które po usunięciu z powierzchni błony śluzowej pozostawiają czerwone, krwawiące podłoże. Proces chorobowy w tej postaci grzybicy może obejmować całą jamę ustną, a pacjenci skarżą się na objawy suchości i pieczenia jamy ustnej, zaburzenia smaku i utratę apetytu. Kandydoza przewlekła hiperplastyczna jest rzadką formą grzybicy i występuje najczęściej u osób palących tytoń. Niektóre zmiany zapalne, takie jak: rumień dziąsłowy czy zapalenie kącików ust również mogą wiązać się z infekcją grzybiczą.
Leczenie kandydozy polega na dbaniu o higienę jamy ustnej, odpowiednim leczeniu choroby podstawowej, eliminacji miejscowych czynników drażniących, suplementacji diety w witaminy, a czasami profilaktycznym podawaniu leków przeciwgrzybiczych. Warto też stosować dietę ubogą w węglowodany i obfitującą w warzywa, owoce, jogurty, kefiry.