CO TO JEST KRZYWA GLIKEMICZNA?
Nazywa się ją także krzywą cukrową. Daje bardziej szczegółowe informacje
o tym, jak organizm reaguje na spożycie dużej dawki węglowodanów prostych
i jak radzi sobie z transportem glukozy do komórek. Na badanie trzeba przyjść
najlepiej wczesnym rankiem i koniecznie na czczo. Oznacza to, że ostatni posiłek
został zjedzony co najmniej 12 godzin wcześniej. Warto też pamiętać, że w ciągu
doby poprzedzającej badanie nie można spożywać alkoholu oraz intensywnie
ćwiczyć, warto też zaniechać palenia tytoniu.
Materiałem do badania są cztery próbki krwi pobieranej z żyły w ciągu około 3 godzin. Po pobraniu pierwszej pacjent wypija małymi łykami roztwór glukozy (75 g glukozy rozpuszczony w 300 ml wody). Kolejne pobrania krwi następują co godzinę. Ten czas pacjent spędza w poczekalni, nie może się forsować fizycznie, ponieważ zakłóciłoby to wyniki badania. Uwaga: wiele przychodni wymaga, by pacjent przyszedł na badanie z własną, kupioną w aptece, glukozą. Wynik otrzymuje się zwykle następnego dnia.
Prawidłowa krzywa cukrowa jest wtedy, gdy po pierwszym pobraniu krwi stężenie cukru mieści się w granicach od 70 do 99 mg/dl, a po ostatnim nie przekracza 140 mg/dl. Jeśli natomiast wynik ten będzie się plasował w przedziale od 140 do 199 mg/dl, istnieje duże prawdopodobieństwo nietolerancji węglowodanów, które oznacza stan przedcukrzycowy i stanowi zagrożenie rozwojem cukrzycy.
ZA DUŻO JEDZENIA, ZA MAŁO RUCHU
Jeśli jemy dużo, a mało się ruszamy, rosną zapasy energetyczne organizmu. Zaczynamy przybierać na wadze i przeładowane tłuszczem tkanki leniwie reagują na insulinę. Trzustka zaczyna więc produkować jej coraz więcej, lecz to nie pomaga – rozwija się insulinooporność. Stężenie glukozy we krwi stale jest trochę za wysokie, co oznacza stan przedcukrzycowy, który może przejść w cukrzycę.
SPRAWDŹ, CZY GROZI CI STAN PRZEDCUKRZYCOWY
Odpowiedz na pytania i policz odpowiedzi a i b.
- W której grupie wiekowej jesteś?
- Poniżej 45. roku życia.
- Powyżej 45. roku życia.
- Jak zwykle się odżywiasz?
- Staram się jeść posiłki z warzywami, raczej unikam żywności wysoko
przetworzonej, w tym słodyczy produkowanych przemysłowo.
- Nie mam nawyku codziennego jedzenia warzyw lub/i co najmniej kilka
razy w tygodniu piję słodzone napoje oraz jem słodycze.
- Jaki tryb życia prowadzisz?
- Wykonuję pracę wymagającą wysiłku fizycznego lub/i kilka razy w
tygodniu spędzam minimum pół godziny w ruchu: maszeruję, ćwiczę.
- Nie pracuję fizycznie i sporadycznie uprawiam sport.
- Jakie jest twoje BMI (wskaźnik masy ciała, wzór, jak go obliczyć, znajduje
się na s. 164)?
- Nie przekracza 25.
- Jest większe niż 25.
Pytania tylko dla kobiety
- Czy chorujesz na zespół policystycznych jajników?
- Nie.
- Tak.
- Czy urodziłaś dziecko o wadze powyżej 4 kg?
- Nie.
- Tak.
Interpretacja wyniku
Już jedna odpowiedź „a” oznacza, że jesteś w grupie podwyższonego ryzyka. Powinno Cię to skłonić do wykonania badania stężenia glukozy na czczo. Jeśli odpowiedzi „a” jest więcej, warto zrobić też test obciążenia glukozą.
Ważne: O stanie przedcukrzycowym można mówić wtedy, gdy po dwukrotnym badaniu na czczo (czyli co najmniej 8 godzin po ostatnim posiłku) okaże się, że jego poziom utrzymuje się między 100 a 125 mg%.
Trzeba szybko wdrożyć plan ratunkowy
Stan przedcukrzycowy należy traktować jak poważne ostrzeżenie. Ale jeszcze możesz skutecznie zapobiec rozwojowi cukrzycy albo przynajmniej znacznie opóźnić jej wystąpienie. Pierwszym krokiem jest zmiana jadłospisu i – w przypadku nadwagi czy otyłości – redukcja masy ciała.
Dieta musi być urozmaicona, bogata w witaminy i sole mineralne. I co bardzo ważne: należy zachować proporcje między białkiem, tłuszczami oraz węglowodanami. Węglowodany mogą pokrywać do 50 proc. dziennego zapotrzebowania energetycznego, białko – 15–20 proc., a tłuszcze (widoczne i ukryte w produktach) – 20–30 proc. Połowa białka powinna pochodzić na
przykład z ryb, twarogów, białek jaj, co najmniej połowa tłuszczu – z olejów roślinnych, zaś większość węglowodanów z produktów jak najmniej przetworzonych (np. warzywa, pełnoziarniste pieczywo, grube kasze).
Ruch jest równie ważny jak prawidłowo zbilansowana dieta. Regularna aktywność fizyczna pomaga w utrzymaniu właściwej wagi ciała, co w przypadku stanu przedcukrzycowego jest niezwykle istotne. Polecane są marszobiegi, pływanie, jazda na nartach, gra w siatkówkę lub koszykówkę. Na co dzień sprawdzają się gimnastyka, jogging, aerobik i spacery w szybkim tempie. Wysiłek fizyczny musi być regularny. Najlepiej ćwiczyć co najmniej trzy razy w tygodniu nie krócej niż 30–40 minut, ponieważ dopiero po pół godzinie zaczynają uruchamiać się mechanizmy spalania tkanki tłuszczowej. Ćwiczenia należy zaczynać od łatwiejszych i kończyć wyciszającymi. W trakcie wysiłku trzeba pić niskozmineralizowane niegazowane wody. Niewykluczone, że potrzebne będzie leczenie farmakologiczne. Zwykle stosuje się doustne tabletki z metforminą, która zmniejsza przyswajalność cukru, ale decyzję o tym podejmuje lekarz prowadzący. Warto jednak podkreślić, że leki zmniejszają ryzyko cukrzycy o 30 proc., a kuracja zmierzająca do przyswojenia nawyków wprowadzających ruch i zdrową dietę – aż o 53 proc.!
Zacznij od wprowadzenia kilku zmian w diecie.
|| Jedz regularnie w odstępach co 3 godziny. Najlepiej, aby były to trzy posiłki główne i dwa mniejsze – drugie śniadanie, podwieczorek.
|| Cukier, słodycze (zwłaszcza słodkie napoje, ciasta i ciastka produkowane przemysłowo), miód ogranicz do minimum lub całkiem z nich zrezygnuj.
|| Dodawaj świeże warzywa do każdego posiłku, nawet w małych ilościach, na przykład: 2 liście sałaty, liść cykorii, kilka plasterków ogórka czy pomidora, łyżeczkę posiekanej natki pietruszki, czy koperku.
|| Wybieraj owoce o mniejszej zawartości fruktozy, na przykład: wiśnie, truskawki, owoce leśne, pomarańcze, grejpfruty, melony, kiwi, świeże brzoskwinie i morele, niektóre gatunki jabłek (latem papierówki, jesienią i zimą glostery).
|| Kasze, ryż, makaron gotuj al dente – powinny być półtwarde. Wtedy organizm dłużej rozkłada zawarte w nich węglowodany.
|| Dbaj o różnorodność posiłków. Powinny dostarczać wszystkich składników odżywczych: białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin i soli mineralnych.
|| Postaraj się schudnąć. Obniżenie masy ciała już o 5 proc. poprawia poziom cukru we krwi oraz normalizuje ciśnienie tętnicze.
|| Unikaj smażenia potraw. Piecz w folii i na ruszcie, gotuj na parze, duś z minimalną ilością tłuszczu.
|| Nie sięgaj zbyt często po tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, jasne pieczywo.
|| Ogranicz ilość soli.
|| Stosuj niskokaloryczne zamienniki. Zamiast śmietany użyj jogurtu naturalnego, a zamiast kiełbasy jedz szynkę.
