Niedokrwistość u osób w podeszłym wieku

Niedokrwistość jest poważnym problemem zdrowotnym u osób w wieku podeszłym. Związana jest z wyższą śmiertelnością, cięższym przebiegiem chorób, częstszymi i dłuższymi hospitalizacjami, zwiększa niebezpieczeństwo pojawienia się upadków i złamań, zaburzeń funkcji poznawczych. Rozpoznać anemię można tanim i łatwym badaniem, a jej leczenie np. w przypadku niedokrwistości niedoborowej, nie jest trudne. Anemia definiowana jest jako stężenia hemoglobiny poniżej 12 g/dl u kobiet i poniżej 13 g/dl u mężczyzn. Istnieją też tzw. kryteria geriatryczne powstałe na skutek zmniejszania się poziomu męskich hormonów płciowych w procesie starzenia. Kryteria te oznaczają obniżoną wartość stężenia hemoglobiny u starszych mężczyzn do 12 g/dl.
Niedokrwistość u seniorów narasta wraz z wiekiem i w miarę upływu lat pojawia się częściej u mężczyzn. Przeprowadzone w Polsce badania PolSenior wykazały, iż po 65 roku życia wśród osób z anemią 20,8% stanowili mężczyźni, a 13,6% kobiety.
Anemia u osób w wieku podeszłym jest czynnikiem obciążającym układ sercowo-naczyniowy. Zmiany towarzyszące tej chorobie wywołuję rozszerzenie naczyń krwionośnych wraz ze spadkiem oporu naczyniowego. Ten mechanizm prowadzi do zwiększonego zapotrzebowania na tlen w obrębie mięśnia sercowego i pogorszenia przepływu wieńcowego, a więc może dojść do zaburzeń funkcji i struktury serca. Niedokrwistość została określona jako niezależny czynnik zwiększonej śmiertelności chorych z przewlekłą niewydolnością serca. Anemia zwiększa także śmiertelność ogólną u seniorów. Dotyczy to także przypadków niedokrwistości łagodnej ze spadkiem hemoglobiny o ok. 1 g/dl.
Obecność niedokrwistości zwiększa też wystąpienie zespołów geriatrycznych, które doprowadzają do niesprawności i pogarszają jakość życia. Są to np. upadki, otępienia, depresja. U osób po 65 roku życia niedokrwistość zwiększa ryzyko wstąpienia zaburzeń funkcji poznawczych o 20% u kobiet i o 50% u mężczyzn. Seniorzy z niskim stężeniem hemoglobiny są bardziej zagrożeni ryzykiem pojawienia się choroby Alzheimera w porównaniu do osób, u których te wartości mieszczą się w granicach referencyjnych.
Jakie są objawy kliniczne niedokrwistości?
– zawroty i bóle głowy
– przewlekłe zmęczenie
– zaburzenia czucia
– upośledzenie koncentracji i uwagi
– bladość skóry i błon śluzowych
– duszność przy wysiłku
– nudności
– utrata apetytu
– zaburzenia trawienia
W powstawaniu anemii w populacji geriatrycznej istotne znaczenie mają zmiany organizmu związane ze starzeniem się, takie jak: gorsza wydolność nerek, zaburzenia wchłaniania w przewodzie pokarmowym, liczne choroby współistniejące i ich leczenie.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza jest jedną z najczęściej występujących postaci anemii u seniorów. Przyczyną niedoboru żelaza mogą być zaburzenia wchłaniania, do których dochodzi w stanach obniżenia kwasowości soku żołądkowego, po resekcji żołądka, w zanikowym zapaleniu żołądka, w przebiegu zakażeń Helicobacter pylori. W przypadku osób starszych niedobory pokarmowe mogą wynikać z warunków socjoekonomicznych, z niedołężności i braku opieki, demencji. Jedną z głównych przyczyn niedoborów żelaza u osób starszych są krwawienia z przewodu pokarmowego oraz krwawienia z pomenopauzalne z dróg rodnych u kobiet, co wymaga diagnostyki w kierunku procesu nowotworowego. Niedoborom żelaza sprzyja także nadużywanie niesterydowych leków przeciwzapalnych dostępnych bez recepty.