Stan nietrzymania moczu jest określany przez Międzynarodowe Towarzystwo Kontynencji (ICS), jako bezwiedny wyciek moczu przez cewkę, będący problemem socjalnym i higienicznym. Liczba kobiet w Polsce borykających się z tym schorzeniem wynosi około 2 miliony. Najczęściej pierwsze problemy z trzymaniem moczu występują u pań w przedziale wiekowym 35-50 lat, a u kobiet w wieku powyżej 65 lat do nietrzymania moczu dochodzi w 15% populacji. Do czynników etiologicznych mogących wpływać na pojawianie się objawów omawianego schorzenia zaliczamy: wiek pacjentki, okres pomenopauzalny, niedobory hormonalne, przebyte ciąże (zwłaszcza zakończone długim i ciężkim porodem). Inkontynencja może być objawem chorób takich jak: guz cewki, przetoki pourazowe, dysfunkcja wypieraczowo-zwieraczowa w chorobach neurologicznych. Warto zdawać sobie sprawę, że 90% przypadków nietrzymania moczu u kobiet jest spowodowanych wysiłkowym nietrzymaniem moczu i/lub nadreaktywnością wypieracza. Za trzymanie moczu odpowiedzialnych jest kilka mechanizmów: odpowiednia relaksacja mięśniówki pęcherza w fazie wypełniania, kompleks więzadeł, powięzi i mięśni dna miednicy oraz adekwatny skurcz zwieracza cewki w spoczynku i w warunkach zwiększonego cienienia śródbrzusznego, czyli podczas kaszlu, kichania i wysiłku fizycznego. Bardzo pomocne jest wstępne ustalenie, czy wyciekanie moczu występuje przy wysiłku, przy towarzyszącym uczuciu parcia, bądź występuje w sposób ciągły. Ta wstępna kwalifikacja umożliwia rozpoznanie, czy mamy do czynienia z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, nadreaktywnością pęcherza czy obecnością przetoki moczowej.
Leczenie i diagnostyka
U wszystkich kobiet diagnozowanych z powodu nietrzymania moczu należy wykonać badanie bakteriologiczne posiewu moczu. Bóle w obrębie miednicy czy krwiomocz zmuszają do wykonania zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej, bądź badania ultrasonograficznego układu moczowego w poszukiwaniu kamieni lub guzów.
Leczenie zachowawcze jest postępowaniem pierwszego wyboru u kobiet cierpiących z powodu nietrzymania moczu. W przypadku małego lub średniego stopnia nasilenia inkontynencji może to być leczenie przynoszące poprawę, w pełni satysfakcjonujące pacjentkę. U chorych z dużym nasileniem nietrzymania moczu i planowanym postępowaniem zabiegowym, wstępne leczenie zachowawcze zwiększa odsetek powodzeń operacji oraz wydłuża czas do ewentualnego nawrotu schorzenia. Najszerzej zalecaną formą postępowania jest łączenie elektrostymulacji, bio-feedbacku i ćwiczeń dna miednicy wykonywanych samodzielnie przez pacjentkę. Elektrostymulacja uczy odczuwać mięśnie, które powinny być ćwiczone, bio-feedback stymuluje siłę skurczu, a ćwiczenia wykonywane później samodzielnie przez pacjentkę doprowadzają do ustępowania objawów wysiłkowego nietrzymania moczu. Ważne jest uświadomienie i nauczenie chorej osoby napinania mięśni dna miednicy w momentach zwiększonego ciśnienia w jamie brzusznej. Ćwiczenia takie redukują nasilenie inkontynencji u blisko 60% pacjentek sumiennie wykonujących zalecenia. Poprawa następuje powoli w ciągu 6 miesięcy, a jej utrzymanie wymaga regularnych ćwiczeń. Powodzenie takiego leczenia zależy od motywacji chorej i od stopnia rozbudowania mięśni dna miednicy.
Farmakoterapia hormonalna jest leczeniem uzupełniającym u kobiet po menopauzie, gdyż substytucja estrogenów wpływa korzystnie na stan śluzówki cewki moczowej. Leczenie zabiegowe jest decyzją ostateczną podejmowaną wspólnie przez lekarza i pacjentkę.
