Uznanie za niegodnego dziedziczenia jest to instytucja, która pozwala na wyłączenie od dziedziczenia spadkobiercy, który dopuścił się nagannych zachowań wobec spadkodawcy. W takim przypadku spadkobierca będzie traktowany tak jakby nie dożył otwarcia spadku i nie uzyska żadnej części spadku.
Mając jednak na uwadze zmiany stosunków oraz relacji rodzinnych ustawodawca przewidział instytucje tzw. przebaczenia. Oznacza to, że spadkobierca nie może zostać uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył. Nawet jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, to przebaczenie jest skuteczne, o ile nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Celem uznania za niegodnego dziedziczenia jest ochrona zasad społecznych o charakterze moralno – obyczajowym, jak również ochrona spadkodawcy i jego majątku przez spadkobiercą, który niewłaściwie i w sposób rażąco sprzeczny z dobrymi obyczajami zachowywał się w stosunku do spadkodawcy.
Natomiast przebaczenie ma na celu usunąć negatywne dla spadkobiercy skutki jego działania i pozwolić stronom na samodzielne uregulowanie swoje relacje. Ustawodawca uznał, że jeżeli spadkodawca przebaczy spadkobiercy jego postępowanie kierując się własną wolą, subiektywnymi przekonaniami oraz osobistym stosunkiem do sprawcy, to nie należy podważać jego decyzji.
Przebaczenie może zostać dokonane w dowolnej formie np. ustnie, na piśmie itp. Tak naprawdę w przypadku osób chorych może to być również gest.
Należy pamiętać, że ustawodawca nie przewidział możliwości odwołania przebaczenia, dlatego powoływanie się na tę okoliczność będzie całkowicie bezskuteczne !
Spadkodawca, aby przebaczyć musi mieć dostateczne rozeznanie. Oznacza to, że zadaniem sądu każdorazowo będzie ocena czy w danej sprawie, w zależności od indywidualnych okoliczności, możemy mówić o dostatecznym rozeznaniu.
W przypadku wystąpienia przez pozostałych spadkobierców z pozwem o uznanie niegodności dziedziczenia, należy wskazać sądowi okoliczności przebaczenia oraz przedstawić stosowne dowody. Najlepiej, aby w momencie udzielenia przebaczenia, były obecne inne osoby, które na rozprawie potwierdzą, iż spadkodawca przebaczył oraz wskażą, czy w ich ocenie, w tym czasie spadkodawca rozumiał jaką czynność dokonuje. Pozwoli to na udowodnienie przed sądem, że do przebaczenia doszło i uniknięcie konsekwencji wynikających z uznania niegodności dziedziczenia.
