Osteoporoza wtórna może być spowodowana schorzeniami przewodu pokarmowego, zwłaszcza gdy chorobom tym towarzyszą takie czynniki ryzyka jak: podeszły wiek, niska masa ciała, palenie papierosów, nadmierna konsumpcja alkoholu, niedowidzenie, choroby układu nerwowego. W celu zdiagnozowania osteoporozy wykorzystuje się pomiar gęstości mineralnej kości (BMD) metodą DXA w rejonie bliższego końca kości udowej oraz w obszarze lędźwiowym kręgosłupa. Powikłania po złamaniach osteoporotycznych wspomnianego bliższego końca kości udowej często bywają przyczyną zgonu osób > 70 roku życia, dlatego tak ważne jest określenie czynników ryzyka złamania.
Resekcja żołądka
Usuniecie żołądka skutkuje zaburzeniami wchłaniania witaminy D i wapnia oraz upośledzeniem produkcji leptyny – hormonu przyczyniającego się pośrednio do hamowania budowy tkanki kostnej lub bezpośrednio stymulującego tworzenie kości. Resekcja narządu może zatem spowodować rozwój osteoporozy, a także osteomalacji, czyli rozmiękania kości na skutek zmniejszonej ich mineralizacji. Wskazane jest, aby u kobiet w okresie pomenopauzalnym i u mężczyzn po 50 roku życia, którzy przebyli gastrektomię, wykonać profilaktycznie badanie DXA.
Operacje bariatryczne
Operacje te stosowane są w celu zmniejszenia pojemności żołądka u osób z zaawansowaną otyłością (wskaźnik BMI powyżej 35). Zabiegi te wpływają na zakłócenia wchłaniania tłuszczów i witamin w nich rozpuszczalnych (A,D,E,K). Dochodzi także do zaburzeń we wchłanianiu witaminy B12 i kwasu foliowego, co przekłada się na spaczenie metabolizmu kostnego. Redukcja masy ciała po operacji przyczynia się do obniżenia poziomu leptyny i podwyższenia stężenia adiponektyny – hormonu stymulującego działanie komórek kościogubnych.
Achlorhydria
Achlorhydria to stan związany z zanikiem komórek odpowiedzialnych za produkcję kwasu, co prowadzi do braku wydzielania kwasu solnego w żołądku, czyli do bezkwasowości. Do wspomnianego stanu prowadzi niedokrwistość złośliwa oraz zażywanie leków tzw. inhibitorów pompy protonowej (IPP), które są stosowane w leczeniu zgagi, choroby refluksowej i wrzodów żołądka. Terapia wspomnianymi lekami trwająca ponad rok przyczynia się do wzrostu ryzyka złamania osteoporotycznego biodra. Ryzyko jest zwiększone zwłaszcza u kobiet po menopauzie i u mężczyzn po 50 roku życia, dlatego u tych osób należy wprowadzić suplementację witaminy B12 oraz wapnia.
Niedokrwistość złośliwa, czyli choroba Addisona-Biermera jest najczęstszą przyczyną niedoboru witaminy B12. Na skutek powyższego niedoboru dochodzi do podwyższenia stężenia homocysteiny w osoczu, co przekłada się na wzrost ryzyka rozwoju osteoporozy. Homocysteina to aminokwas mający zdolność uczynniania komórek kościogubnych i intensyfikowania resorpcji kości (procesy prowadzące do utraty tkanek twardych zębów i kości).
Celiakia
W chorobie trzewnej dochodzi do osłabionego wchłaniania wapnia, cynku oraz witaminy D z powodu zaniku kosmków jelitowych odpowiedzialnych za przyswajanie substancji odżywczych z pożywienia. CeIiakia to choroba autoimmunologiczna, w przebiegu której wytwarzane są substancje prozapalne zaburzające równowagę między procesami kościotwórczymi i kościogubnymi. W pacjentów należy wprowadzić dietę bezglutenową i suplementację wapnia w celu ograniczenia ryzyka złamań osteoporotycznych.
Nietolerancja laktozy
Schorzenie to powstaje w wyniku niedoboru laktazy – enzymu rozkładającego laktozę (cukier mleczny) do glukozy i galaktozy. Stosowanie diety bezmlecznej wpływa na zmniejszoną dzienną podaż wapnia. Często zdarza się, że osoby cierpiące na nietolerancję laktozy mogą spożywać niewielkie ilości mleka (200 – 250 ml) bądź produktów nabiałowych, takich jak jogurty, sery, kefiry. Jeśli nawet mała porcja potraw mlecznych wywołuje dyskomfort, warto zażywać doustne preparaty zawierające laktozę, które pomogą zapobiec oddawaniu nadmiernej ilości gazów i biegunce.