Zapalenie błon otaczających serce, czyli zapalenie osierdzia, to poważna choroba najczęściej wywoływana przez infekcje. Do rozwoju tego schorzenia może dojść także u osób po przebytym zawale mięśnia sercowego lub po urazie klatki piersiowej. Podejrzewając u siebie tą dolegliwość konieczny jest jak najszybszy kontakt z lekarzem. Sprawdź, jakie są przyczyny i objawy zapalenia osierdzia.
Czym jest zapalenie osierdzia?
Osierdzie stanowi zewnętrzną warstwę serca i składa się z podwójnej błony surowiczej o workowatym kształcie, stąd nazwy takie jak worek osierdziowy, czy worek okołosercowy. Osierdzie pełni wiele istotnych funkcji, m.in. zapewnia prawidłową lokalizację serca, ochrania przed bezpośrednim kontaktem z innymi narządami, a także odpowiada za umożliwienie sercu osiągania odpowiednich rozmiarów w trakcie skurczów.
Aby osierdzie mogło prawidłowo współgrać z sercem jego budowa zapewnia elastyczność. Warstwa przylegająca do serca (trzewna) jest oddzielona od warstwy ściennej jamą osierdzia zawierając niewielką ilość płynu osierdziowego. Płyn osierdziowy natomiast zapewnia ochronę przed tarciem podczas skurczów mięśnia sercowego.
W przypadku zapalenia osierdzia dochodzi do nadmiernej produkcji płynu, który kolejno wywołuje nacisk na serce zaburzając jego prawidłowe funkcjonowanie. W zależności od przebiegu stanu zapalnego wyróżnia się:
- Ostre zapalenie osierdzia – do rozwoju choroby dochodzi nagle, a objawy są zwykle bardzo intensywne. Ból towarzyszący zapaleniu osierdzia można pomylić z zawałem serca lub atakiem dusznicy bolesnej. Różnic między dolegliwościami w przypadku tych schorzeń polega na tym, iż przy zapaleniu osierdzia najczęściej można zaobserwować nasilenie objawów w trakcie wykonywania ruchów klatki piersiowej, np. przy wdechu, czy poruszaniu rękoma.
- Przewlekłe zapalenie osierdzia – pierwszy etap choroby może nie wywoływać żadnych objawów. Z czasem osierdzie staje się grubsze i mniej elastyczne, co powoduje nacisk na serce i uniemożliwia jego prawidłowe kurczenie. W konsekwencji serce nie jest zdolne do pompowania odpowiedniej ilości krwi, dlatego pojawiają się objawy przypominające niewydolność serca. Osoby cierpiące na przewlekłe zapalenie osierdzia szybko się męczą, mają zadyszkę, a także obrzęki ciała spowodowane nadmiernym zatrzymaniem płynów w organizmie.
- Wysiękowe zapalenie osierdzia – dolegliwość może rozwinąć się jako powikłanie po ostrym zapaleniu osierdzia. Dochodzi wówczas do gromadzenia się płynu osierdziowego, co w konsekwencji może prowadzić do poważnej niewydolności serca (temponady serca). Objawy to m.in. duszności, zawroty głowy, a także omdlenia.
Przyczyny zapalenia osierdzia
Zarówno przewlekłe, jak i ostre zapalenie osierdzia najczęściej spowodowane jest infekcją. Choroba może wystąpić jako powikłanie po chorobach takich jak:
- infekcje wirusowe,
- zakażenia bakteryjne,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- gruźlica,
- niewydolność nerek,
- gorączka reumatyczna,
- toczeń układowy,
- twardzina skóry,
- urazy klatki piersiowej,
- zawał serca.
