Zespół otępienny to wg światowej Organizacji Zdrowia, zespół objawów spowodowanych chorobą mózgu, zwykle przewlekłą lub o postępującym przebiegu, charakteryzujący się zaburzeniami pamięci, myślenia, orientacji, rozumienia, liczenia, zdolności do uczenia się oraz oceny sytuacji. Powyższym dysfunkcjom często towarzyszą zaburzenia zachowania i motywacji.
Należy rozróżnić naturalny proces starzenia się organizmu od otępienia. Po przekroczeniu 50 roku życia stopniowo następuje obniżona zdolność do przyswajania nowych informacji, osłabienie tempa pracy umysłowej oraz zmniejszenie ostrości wzroku i wrażliwości słuchu na wysokie tony.
Po czym rozpoznajemy, iż mamy do czynienia z zaburzeniami otępiennymi?
– Niezdolność do wykonywania pracy zawodowej, a z czasem trudność sprawiają codzienne aktywności np. mycie się, ubieranie.
– Osłabiona możliwość zapamiętywania faktów oraz uczenia się nowych rzeczy, czyli zapominanie o istotnych sprawach, gubienie dokumentów, zadawanie tych samych pytań kilka razy, błądzenie na znajomych trasach.
– Brak orientacji w czasie i przestrzeni; starsza osoba nie wie, jaki jest miesiąc i dzień tygodnia.
– Niemożność zrozumienia złożonych zadań, co nie pozwala na zarządzanie finansami, podejmowanie ważnych decyzji.
– Problem z oceną zaistniałej sytuacji, co naraża seniora na nierozpoznanie możliwości pojawienia się zagrożenia.
– Kłopoty z rozpoznaniem twarzy znajomych osób.
– Używanie nieadekwatnych słów w stosunku do kontekstu zdania, problemy w odpowiednim doborze wyrazów, błędy w mowie i w piśmie, długie przerwy w wypowiedziach, spowolnienie mowy, brak logiki w wypowiedziach.
– Zmienność nastroju, pobudzenie na zmianę z apatią, niechęcią do realizowania wcześniejszych pasji, niechęć do wyjścia z łózka, drażliwość, irytacja, impulsywność, podejrzliwość.
– Występowanie objawów takich, jak bóle brzucha, kołatanie serca bez zdiagnozowania u seniora chorób somatycznych.
– Dziwne zachowania w postaci widzenia i słyszenia nieistniejących rzeczy, poczucia zagrożenia jakoby ktoś miał skrzywdzić chorego.
– Upośledzenie krytycznego myślenia, nieprzestrzeganie zasad współżycia społecznego.
Aby można było mówić o zespole otępiennym, zaburzenia muszą trwać co najmniej 6 miesięcy oraz być różnicowane z depresją i zaburzeniami świadomości. Nie istnieje leczenie mogące cofnąć objawy, więc trzeba jak najszybciej zdiagnozować otępienie, aby zatrzymać rozwój choroby lub go spowolnić.
Do rozwoju otępienia mogą doprowadzić choroby degeneracyjne mózgu, takie jak choroba Alzheimera czy Parkinsona. Istnieją też zespoły otępienne potencjalnie odwracalne, które powodują zaburzenia zapamiętywania, rozumienia, orientacji np. geriatryczny zespół jatrogenny wywołany przez leki działające ośrodkowy układ nerwowy. Nagła, niespodziewana zmiana warunków życia może doprowadzić w przypadku seniorów do zespołów majaczeniowych, gdzie mamy do czynienia z zaburzeniami świadomości, orientacji, omamami wzrokowymi. Taka przypadłość może trwać kilka dni lub tygodni i zanika sama.
