Inhibitory pompy protonowej to grupa leków powszechnie stosowanych na zgagę oraz jako osłona podczas przyjmowania innych środków. Niektóre z tych leków można kupić bez recepty, inne wydawane są z przepisu lekarza, np. w przypadku wrzodów żołądka lub dwunastnicy. Jak bezpiecznie stosować te środki, o czym pamiętać i kiedy zachować szczególną ostrożność?
Inhibitory pompy protonowe – co to za leki?
Inhibitory pompy protonowe (IPP), to grupa, do której należą m.in.:
- Omeprazol,
- Lanzoprazol,
- Pantoprazol
Są to leki stosowane w schorzeniach górnego odcinka przewodu pokarmowego. Środki zawierające IPP działają poprzez hamowanie aktywności tzw. pompy protonowej (K+/H+ – ATP-azy), przez co hamują wydzielanie soku żołądkowego.
Leki te najczęściej stosuje się w przypadkach takich jak:
- objawy niestrawności, zgaga – zmniejszanie wydzielania kwasu żołądkowego hamuje tym samym dolegliwości związane z drażnieniem przełyku (zgaga, odbijanie);
- choroba wrzodowa – IPP stosuje się u osób z wrzodami żołądka lub dwunastnicy, a także u osób zagrożonych wystąpieniem tych chorób;
- zakażenie Helicobacter pylori – zmniejszenie ilości soków żołądkowych sprzyja dostępności antybiotyków, dzięki czemu leczenie pylori jest skuteczniejsze;
- osłona przy innych lekach – ze względu na właściwości zmniejszające drażnienie żołądka oraz przełyku przez nadmiar kwasu żołądkowego leki z tej grupy stosuje się także u osób, które długotrwale przyjmują inne środki, np. z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Jak stosować leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego?
Wchłanianie niektórych leków z grupy IPP może być spowolnione przez pokarmy zalegające w żołądku. Ponadto, posiłki aktywują naturalne wydzielanie większej ilości soku żołądkowego, dlatego inhibitory pompy protonowej należy przyjmować na czczo, przynajmniej pół godziny przed śniadaniem. Dotyczy to pierwszej dawki, ponieważ w niektórych przypadkach lekarz może zalecić przyjmowanie IPP dwa razy dziennie.
Chociaż część substancji z grupy IPP dostępna jest bez recepty (zwykle w mniejszych dawkach), środków tych nie należy stosować dłużej niż 2-3 tygodnie bez konsultacji z lekarzem. Inhibitory pompy protonowej są skuteczne i w większości przypadków ich przyjmowanie jest uzasadnione, jednak długotrwała terapia niesie ryzyko działań niepożądanych. Z tego względu chorzy przyjmujący IPP powinny podlegać stałej kontroli lekarza. Ponadto, należy poradzić się lekarza, jeśli jednocześnie przyjmowane są inne leki, z którymi IPP mogą wchodzić w interakcje, są to np.:
- Leki przeciwwirusowe;
- Leki przeciwgrzybicze (np. ketokonazol);
- Warfaryna, diazepam, digoksyna, klopidogrel;
- Klarytromycyna;
Możliwe skutki uboczne po IPP
Skutki uboczne po stosowaniu inhibitorów pompy protonowej zdarzają się rzadko, jednak jak w przypadku wszystkich leków istnieje takie prawdopodobieństwo. Ze względu na możliwe działania niepożądane nie należy przyjmować tych preparatów przez dłuższy okres bez wskazań lekarza. W wielu przypadkach jednak IPP przyjmuje się systematycznie nawet przez wiele lat, nie obserwując przy tym negatywnego wpływu na organizm.
Możliwe działania niepożądane zwykle ograniczają się do bólu głowy, objawów ze strony układu pokarmowego, czy łagodnych zmian skórnych. Może jednak dojść do skutków ubocznych takich jak np.:
- zwiększona aktywność enzymów wątrobowych, zapalenie lub niewydolność wątroby;
- zmiany nastroju: pobudzenie, osłabienie, depresja, a nawet omamy;
- suchość w jamie ustnej lub kandydoza (drożdżyca) przewodu pokarmowego;
- zespół Stevensa-Johnsona;
- wypadanie włosów;
- bóle stawów;
- ginekomastia, impotencja;
- leukopenia, trombocytopenia;
- niedobory ważnych składników: hiponatremia (niedobór sodu), hipokaliemia (niedobór potasu), niedobór magnezu.
