Rak trzustki jest nowotworem charakteryzującym się agresywnym przebiegiem. Najczęściej chorują na niego ludzie w podeszłym wieku, a jego postać zaawansowana miejscowo, potencjalnie uleczalna, dotyczy mniej niż 20% chorych. Średni wiek w którym diagnozowana jest ta choroba wynosi 65 lat. Wśród czynników predysponujących do rozwoju raka trzustki można wymienić palenie tytoniu (ryzyko zachorowania jest o 2,5-3,6% większe niż wśród niepalących i rośnie wraz ze wzrost ilości wypalanego tytoniu), otyłość, dietę bogatą w cholesterol, niską aktywność fizyczną, niektóre zespoły genetyczne. Istnieje też pojęcie rodzinnego raka trzustki – choroba ta występuje w rodzinach, w których pojawiły się dwa lub więcej przypadki omawianej choroby wśród krewnych pierwszego stopnia. Czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania jest również cukrzyca oraz przewlekłe zapalenie trzustki.
Objawy
Nowotwór trzustki nie daje żadnych objawów w początkowym stadium, a nawet jeśli pacjent zauważy jakieś symptomy, to w większości przypadków są one utożsamiane z niestrawnością. Rak bywa wykrywany przypadkowo, podczas wykonywania badań jamy brzusznej (USG, RTG). W celu potwierdzenia diagnozy należy wykonać biopsję narządu i określić jaki typ raka wystąpił u pacjenta, czy jest to postać gruczołowa czy neuroendokrynna. Im większy jest guz, tym większe prawdopodobieństwo, że zacznie dawać objawy. Niestety u większości chorych, gdy zaczynają pojawiać się symptomy raka trzustki, jest już za późno by usunąć guz. Pierwszym objawem zazwyczaj jest żółtaczka spowodowana zaczopowaniem ujścia przewodu żółciowego wspólnego. Taki stan świadczy o dużym zaawansowaniu choroby i rozprzestrzenianiu się guza na okoliczne narządy. Innymi objawami są wymioty, biegunki, bóle brzucha, które wskazują na dysfunkcje w procesach trawiennych. W chwili zgłoszenia się do lekarza większość chorych zgłasza objawy raka takie jak: osłabienie, jadłowstręt i spadek masy ciała. Wymienione symptomy mogą pojawić się też w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki, dlatego należy wykonać biopsję tkanki, aby rozstrzygnąć z jaką choroby boryka się pacjent.
Ostatnie lata przyniosły progres dotyczący wiedzy na temat rozpoznawania, określenia zaawansowania i leczenia pacjentów chorych na nowotwór trzustki we wczesnym stadium. Niestety nadal niewiele wiadomo na temat prewencji omawianej choroby. Nie jest jasny wpływ niektórych leków, substancji chemicznych oraz infekcji bakteryjnych na zwiększone ryzyko rozwoju raka.
Leczenie pacjentów chorych na raka trzustki we wczesnym stadium zaawansowania
Chorymi na nowotwór tego narządu powinien zajmować się zespół specjalistów złożony z chirurgów, onkologów klinicznych, radiologów, specjalistów do spraw żywienia klinicznego. Leczeniem z wyboru chorych na nowotwór resekcyjny (możliwy do usunięcia) jest zabieg chirurgiczny.
Postępowanie u pacjentów chorych na miejscowo zaawansowanego lub rozsianego raka trzustki
U około 30% chorych w momencie postawienia diagnozy rak występuje w stadium zaawansowanym miejscowo, a u kolejnych 30% dochodzi do nawrotu choroby po leczeniu wczesnego stadium nowotworu. Chorzy na raka zaawansowanego miejscowo są leczeni paliatywnie i przeżywają średnio 10 miesięcy od chwili rozpoznania raka. U większości chorych na nowotwór trzustki przerzuty odległe występują już w chwili ustalenia rozpoznania. Są one zlokalizowane głównie w wątrobie i jamie otrzewnej. Dla tej grupy pacjentów jedyną możliwością leczenia jest łagodzeniu objawów choroby, ograniczanie bólu oraz dolegliwości pojawiających się w trakcie rozwoju choroby.
Opracowano na podstawie:
„Czynniki ryzyka raka trzustki”; Gastroenterologia Polska 2007; Grażyna Rydzewska
