Rak wątrobowokomórkowy (HCC) to złośliwy nowotwór wątroby, którego częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem. W Polsce na ten rodzaj raka choruje 5 mężczyzn na 100 000 i 3 kobiety na 100 000. Prewencja pierwotna w przypadku HCC polega na poddawaniu się szczepieniom przeciwko HBV, zwłaszcza dotyczy to pracowników służby zdrowia oraz osób podróżujących w rejony, gdzie występuje zwiększone ryzyko zakażenia wirusami zapalenia wątroby. Pamiętajmy, że nie istnieje szczepionka przeciwko HCV (główny czynnik ryzyka rozwoju HCC), dlatego należy uwzględnić fakt, jakie są drogi szerzenia się tego wirusa, aby móc ustrzec się przed nim (kontakt z zakażoną krwią lub produktami krwiopochodnymi).
Czynniki predysponujące do rozwoju raka:
– Marskość wątroby
Na podłożu marskiej wątroby często dochodzi do rozwoju raka wątrobowokomórkowego, dlatego każdy pacjent ze zdiagnozowaną marskością tego narządu musi podlegać stałym kontrolom onkologicznym pod kontem wykluczenia istnienia nowotworu. Gdy marskości wątroby towarzyszy przewlekłe zapalenie wątroby typu B lub C, to prawdopodobieństwo rozwoju raka jest większe. Choroba genetyczna jaką jest hemochromatoza (schorzenie wywołane nadmiernym wchłanianiem żelaza z przewodu pokarmowego) może prowadzić do rozwinięcia się HCC, zwłaszcza w okresie marskości wątroby.
– Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV) i typu B (HBV)
Zakażenie wirusem typu C jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju HCC w krajach rozwiniętych, natomiast zakażenie wirusem typu B jest przyczyną 20% przypadków raka w tychże krajach. Zdarza się, że dochodzi do jednoczesnego zakażenia HBV i HCV, co jeszcze bardziej zwiększa niebezpieczeństwo rozwoju HCC. Wirus HIV jest dodatkowym czynnikiem ryzyka wystąpienia omawianego raka u chorych z przewlekłymi wirusowymi zapaleniami wątroby typu B i C.
– Narażenie na spożywanie produktów spożywczych skażonych aflatoksyną B1 pochodzącą od grzybów Aspergillus flavus i Aspergillus parasitivus
– Nadużywanie alkoholu
Picie alkoholu w nadmiarze sprzyja rozwojowi raka zwłaszcza u osób zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu C.
– Niealkoholowe stłuszczenie wątroby, otyłość i cukrzyca
Występowanie tych 3 czynników ryzyka łącznie, w dużym stopniu predysponuje do rozwoju HCC.
Objawy:
Rak wątrobowokomórkowy we wczesnym stopniu zaawansowania nie daje specyficznych objawów. Najczęściej daje o sobie znać, gdy guz jest na tyle duży, iż zaczyna wywoływać wzdęcia brzucha, uczucie pełności oraz bóle nadbrzusza. Symptomom tym mogą towarzyszyć niespecyficzne dolegliwości, takie jak: wymioty, chudnięcie bądź osłabienie łaknienia.
Leczenie:
To, jakim sposobem będzie leczony rak wątroby zależy od lokalizacji guza oraz od jego wielkości czy też zdiagnozowania zmian występujących poza obszarem wątroby. Mamy do wyboru resekcję guza, chemioterapię, leczenie miejscowe polegające na traktowaniu zmian niskimi i wysokimi temperaturami. Po wycięciu guza należy stosować uzupełniające leczenie pooperacyjne, gdyż rak może odnowić się w miejscach nieobjętych resekcją, bądź niewykrytych przed operacją.
W przypadku raka wątrobowokomórkowego jak i marskości wątroby można zastosować przeszczep chorego narządu. Taka operacja pozwala na usunięcie wszelkich niezdiagnozowanych jeszcze zmian, które mogłyby dawać wkrótce nawroty choroby.
Opracowano na podstawie:
„Rozpoznawanie i leczenie raka wątrobowokomórkowego — rekomendacje Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii”; Marcin Krawczyk i wsp., Gastroenterologia Praktyczna 2016
„Rak wątrobowokomórkowy – rola leczenia chirurgicznego z uwzględnieniem zasad kwalifikacji do przeszczepiania wątroby”; Marcin Krawczyk i wsp., Postępy Nauk Medycznych 1/2010
