Rozdzielność majątkowa, to nic innego jak ustrój majątkowy małżeński, który polega na rezygnacji małżonków z gromadzenia majątku wspólnego a powoduje, że małżonkowie w czasie trwania małżeństwa gromadzą dwa odrębne majątki osobiste.
Ustawodawca przewiduje dwa rodzaje rozdzielności majątkowej:
– przymusową, która powstaje za pośrednictwem sądu;
– umowną, która powstaje za pośrednictwem notariusza.
Przymusowy ustrój majątkowy:
Ustawodawca w art. 52 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego reguluje kwestie związane z orzeczeniem przymusowego ustroju majątkowego – tj. rozdzielności majątkowej orzeczonej przez sąd.
Zgodnie ze wskazanym powyżej artykułem z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez Sąd rozdzielności majątkowej. Do ważnych powodów należy w głównej mierze zaliczyć okoliczności związane ze sferą majątkową stron. Podstawą orzeczenie o rozdzielności majątkowej nie będą relacje i problemy osobiste stron (w takim przypadku strony mogą wystąpić o orzeczenie separacji).
Orzecznictwo sądów powszechnych pokazuje, że z wnioskiem o orzeczenie rozdzielności majątkowej można wystąpić w sytuacji, gdy małżonek odmawia podpisania umownej rozdzielności majątkowej (tzw. intercyzy) przed notariuszem oraz nie przyczynia się w żaden sposób do powiększania majątku wspólnego mimo posiadania możliwości.
Powodem orzeczenia rozdzielności majątkowej małżeńskiej może być również ich faktyczna separacja, która w znaczny sposób utrudnia małżonkom wspólne podejmowanie decyzji co do gospodarowania przez nich wspólnym majątkiem.
Natomiast trudna sytuacja finansowa stron lub jednego z małżonków polegająca m.in. na licznych zobowiązaniach finansowych, posiadaniu długów itp. nie stanowi podstawy do orzeczenia rozdzielności majątkowej. Zgodnie z art. 52 § 1a kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym (np. prawomocnym wyrokiem sądu) wymaga dokonania podziału majątku wspólnego stron.
Ogólnie przyjmuje się, że ważnym powodem ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej przez sąd są okoliczności, które nie służą dobru wspólnej rodziny stron. To sąd rozpoznający wniosek ma obowiązek zbadać okoliczności sprawy oraz ustalić, czy w danym przypadku wystąpiły obiektywne ważne powody do jej ustanowienia. Przed wystąpieniem do Sądu z wnioskiem o ustanowienie rozdzielności majątkowej należy zgromadzić niezbędne dokumenty m.in. odpis skrócony aktu ślubu oraz powołać wszelkie dowody, które potwierdzają zaistnienie „ważnych powodów do orzeczenia rozdzielności majątkowej”.
