Choroby przyzębia są wynikiem zachwiania równowagi między możliwościami obronnymi organizmu a bakteriami płytki nazębnej. Choroby te dotyczą ozębnej, okostnej, kości wyrostka zębodołowego oraz dziąsła. Procesy zapalne przejawiają się jako zaczerwienienie, obrzęk i pojawianie się krwawienia z dziąseł podczas szczotkowania zębów. Z czasem dochodzi do obniżania się dziąseł, destrukcji przyczepu łącznotkankowego i rozchwiania zębów, a w konsekwencji do samoistnego ich wypadania. Bakterie płytki nazębnej mogą osłabiać układ odpornościowy człowieka oraz mogą prowadzić do zwiększonego ryzyka rozwoju chorób ogólnoustrojowych, takich jak choroby układu sercowo- naczyniowego, cukrzyca, osteoporoza, udar mózgu, wewnątrzszpitalne zapalenia płuc. Ludzie zdrowi posiadają naturalne mechanizmy obronne potrafiące zwalczyć małą ilość płytki bakteryjnej, ale w związku z niedostateczną higieną jamy ustnej, organizm nie jest w stanie poradzić sobie sam z namnażającymi się bakteriami.
Do przyczyn chorób przyzębia zaliczamy: palenie tytoniu, cukrzycę, niski status społeczny i związaną z nim niewystarczającą dbałość o higienę zębów. Udokumentowano, iż zerwanie z nałogiem palenia papierosów wpływa na poprawę stanu przyzębia. Palacze są bardziej narażeni na niebezpieczeństwo utraty kości wyrostka zębodołowego. Po przeprowadzeniu badań stwierdzono, iż u osób cierpiących na cukrzycę dochodzi do cięższego przebiegu zapaleń przyzębia, przy czym stopień uszkodzenia tkanek jest uzależniony od tego, ile czasu dana osoba choruje na wymienioną chorobę.
Dieta wskazana przy chorobach cywilizacyjnych, takich jak choroby sercowo- naczyniowe, otyłość, czy wspomniana cukrzyca, chroni również przed próchnicą i chorobami przyzębia. Warto włączyć do jadłospisu 5 porcji warzyw i minimum 3 porcje owoców dziennie. Wskazane jest pieczywo pełnoziarniste oraz chude mleko i nabiał o niskiej zawartości tłuszczu. Wykazano, iż pacjenci cierpiący na przewlekłe zapalenie przyzębia konsumowali mniejsze ilości nabiału w odniesieniu do osób zdrowych.
Wapń i witamina D
Ludzki organizm potrafi sam syntetyzować witaminę D pod wpływem słońca. W miesiącach wiosennych i letnich wystarczy około 15 minut nasłoneczniania ciała dziennie, aby organizm wyprodukował odpowiednią ilość wspomnianej witaminy. Substancja ta ma swój udział w zapewnieniu równowagi wapniowo-fosforanowej w ustroju, a jako czynnik immunomodulujący może wzmocnić odporność na choroby przyzębia.
Jako źródło wapnia w pożywieniu wymienia się mleko oraz jego przetwory, które zawierają także inne pierwiastki konieczne do prawidłowego funkcjonowania układu kostnego np. potas, cynk, magnez. Stopień przyswojenia wapnia przez organizm jest uzależniony od stosunku tego pierwiastka do fosforu. Stosunek 1:1 jest optymalny dla procesów kościotwórczych. Wapń pośrednio wpływa na tkanki przyzębia poprzez modulację gęstości wyrostka zębodołowego.
Magnez
Koncentracja magnezu w osoczu krwi ma wpływ na głębokość kieszeni przyzębnych oraz stan przyczepu łącznotkankowego. Wykazano w badaniach, że pacjenci przyjmujący suplementy magnezu cechowali się mniejszą utratą przyczepu łącznotkankowego, czyli elementu, który łączy cement korzeniowy z dziąsłem oraz cement korzeniowy z wyrostkiem zębodołowym.
Witamina C
Witamina ta jest niezbędna do tworzenia kolagenu, kości, zębów oraz bierze udział w procesie gojenia ran. Jej niedobór prowadzi do pojawienia się choroby zwanej szkorbutem. Wspomniana choroba sprawia, że dziąsła są podatne na krwawienia, nawet przy niewielkim kontakcie. Może dojść do poluźnienia, a nawet wypadania zębów.
Witaminy z grupy B
Niedobory witamin z tej grupy przyczyniają się do spadku odporności na infekcje i dysfunkcji w procesach gojenia ran, co może ułatwić patogenom atakowanie tkanek przyzębia. Kwas foliowy (wit. B9) jest związany z syntezą DNA. Komórki o szybkim wzroście, takie jak nabłonek dziąsłowy, wymagają zwiększonej podaży tej witaminy.
Antyoksydanty
Do tej grupy związków zależą witaminy (A, C, E), karotenoidy i flawonoidy. Zależność między przyjmowaniem produktów spożywczych zawierających te substancje a zapaleniem przyzębia polega na ochronnym oddziaływaniu przeciwutleniaczy przed zniszczeniami wywołanymi reaktywną formą tlenu.
Kwasy tłuszczowe omega-3
Dieta bogata w kwasy tłuszczowe omega-3, takie jak: kwas α-linolenowy, kwas eikozapentaenowy, kwas dokozaheksaenowy, pozytywnie oddziałuje na hamowanie procesu zapalnego przyzębia. Głównym źródłem powyższych kwasów są oleje roślinne (rzepakowy, lniany, sojowy) oraz ryby morskie, żółtko jaja, orzechy włoskie.
Opracowano na podstawie:
„Wpływ czynników ryzyka na choroby przyzębia”; Jan Kowalski; Nowa Stomatologia 1/2008
„Choroby przyzębia”; M. Jóźwik i wsp.; Journal of Clinical Healthcare 1 (2014)
