Zachowek jest jednym z najczęściej poruszanych tematów w momencie, gdy dojdzie do dziedziczenia. W pierwszej kolejności trzeba się zastanowić komu przysługuje zachowek oraz w jakiej wysokości. Ustawodawca dokładnie określa, jakie warunki należy spełnić, aby uzyskać należną z tytułu zachowku część majątku spadkowego.
Zgodnie z kodeksem cywilnym zachowek ma chronić interesy osób najbliższych spadkodawcy, którzy nie zostali uwzględnieni w testamencie, a w przypadku dziedziczenia ustawowego znaleźliby się w kręgu spadkobierców. Z zachowkiem mamy do czynienia jedynie w przypadku dziedziczenia testamentowego.
Zachowek przysługuje zstępnym (tj. dzieciom, wnukom, prawnukom), małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy.
Wysokość zachowku wynosi połowę wartości udziału spadkowego tj. połowę kwoty, którą spadkobierca otrzymałby, gdyby dziedziczenie przeprowadzone zostało na podstawie ustawy.
Przykład: Spadkodawca pozostawił testament. Wartość spadku wyniosła 100 000 zł. Spadkodawca pozostawił dwoje dzieci. W testamencie przepisał cały spadek jednemu z nich. Czy drugie z dzieci może domagać się zachowku ?
– Tak, w takim przypadku wartość zachowku wyniesie 25 000 zł. W przypadku dziedziczenia ustawowego spadkobierca miałby 50 000 zł. Natomiast zachowek wynosi 50 % kwoty, którą otrzymałby przy dziedziczeniu ustawowym.
Jeżeli jednak z roszczeniem o zachowek występuje osoba trwale niezdolna do pracy albo małoletni, to wtedy wysokość zachowku wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego tj. dwie trzecie kwoty, którą spadkobierca otrzymałby, gdyby dziedziczenie przeprowadzono na podstawie ustawy.
Przykład: Spadkodawca pozostawił testament . Wartość spadku wyniosła 100 000 zł. Spadkodawca pozostawił dwoje dzieci w tym jedno małoletnie. W testamencie przepisał cały spadek jednemu z nich. W jakiej wysokości zachowek należy się drugiemu z dzieci?
– Drugie dziecko, które jest małoletnie otrzyma 37 500 zł tytułem zachowku. W przypadku dziedziczenia ustawowego spadkobierca miałby 50 000 zł. Natomiast zachowek stanowi 75 % kwoty, którą otrzymałby przy dziedziczeniu ustawowym.
Ważne! Jeżeli spadkodawca uwzględnił wszystkich spadkobierców w sporządzonym przez siebie testamencie, ale jednemu z nich przepisał większą część spadku, a pozostałym tylko niewielką jego część, to Ci którzy otrzymali mniej niż należny im zachowek mogą żądać jego uzupełnienia.
Przykład: Spadkobierca miał dwoje dzieci. Jednemu z nich zapisał 100 000 zł. Drugiemu zapisał kwotę 20 000 zł. Czy drugiemu z dzieci należy się uzupełnieni zachowku?
– Drugiemu z dzieci przysługuje zachowek w wysokości 25 000 zł. Ze względu na to, że otrzymał już kwotę 20 000 zł, to może żądać uzupełnienia zachowku o 5 000 zł.
Jeżeli spadkobierca nie otrzymał należnego mu zachowku, to przysługuje mu przeciwko pozostałym spadkobiercom roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Pamiętaj, że roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu. Po tym czasie złożony do sądu pozew nie będzie skuteczny.
