Udar mózgu jest jedną z głównych przyczyn zgonów i najistotniejszym podłożem niepełnosprawności wśród osób dorosłych. Na świecie żyje około 50 mln osób, które przeżyły udar, a rocznie z jego powodu umiera ponad 5 mln chorych. Co 8 minut w Polsce ktoś doznaje udaru, a rocznie notuje się ponad 60 tys. przypadków takich zachorowań. Do głównych czynników ryzyka udaru zalicza się: starszy wiek, cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej, palenie tytoniu.
Palenie tytoniu należy do najpoważniejszych współczesnych zagrożeń cywilizacyjnych. Wynika to zarówno z rozpowszechnienia tego zjawiska, jak i strat ponoszonych przez społeczeństwo. To jeden z głównych czynników ryzyka chorób układu krążenia, układu oddechowego i nowotworów. Każdego roku palenie tytoniu przyczynia się do około 5 mln zgonów na świecie. W ciągu minionych 30 lat obserwowano w Polsce stopniowe ograniczenie palenia papierosów, jednakże w ostatnich latach zaznaczyło się zmniejszenie tempa tego spadku, co dowodzi istnienia dalszego niebezpiecznego rozpowszechnienia się palenia. Tytoń pod różną postacią pali codziennie średnio co czwarta dorosła osoba, częściej mężczyźni, mieszkańcy miast i osoby o niższym statusie społecznym i materialnym.
Palenie tytoniu jest niezależnym czynnikiem zwiększającym dwukrotnie ryzyko względne wystąpienia udaru mózgu. Według niektórych badaczy nawet jedna czwarta udarów mózgu może być związana z paleniem papierosów. Coraz więcej dowodów wskazuje na zwiększenie ryzyka zachorowania na udar wśród palaczy biernych, narażonych jedynie na dym środowiskowy. Bierna ekspozycja na dym tytoniowy spowodowana paleniem papierosów przez współmałżonka jest niezależnym czynnikiem ryzyka udaru niedokrwiennego mózgu. Po zaprzestaniu palenia ryzyko względne udaru znacząco zmniejsza się, a 5 lat abstynencji zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia udaru o ponad połowę, a nawet pozwala na osiągnięcie poziomu charakterystycznego dla osób nigdy niepalących. Udowodniono, że bezpośredni i krótkotrwały wpływ palenia tytoniu polega na nasileniu agregacji płytek krwi (czyli zlepiania się płytek), skurczu naczyń tętniczych i zmniejszeniu przepływu mózgowego. Przewlekłe palenie tytoniu sprzyja rozwojowi miażdżycy i tworzeniu się zakrzepów, co wtórnie prowadzi do lokalnej niedrożności naczyń i powstawania materiałów zatorowych. Istotnym mechanizmem toksycznego wpływu dymu tytoniowego jest nasilenie procesów oksydacyjnych (biologicznego utleniania) w tkankach osób uzależnionych. Dym papierosowy zawiera znaczną ilość szkodliwych substancji – wolnych rodników, które bezpośrednio lub pośrednio pobudzają procesy oksydacji lipidów. U osób palących często obserwuje się profil lipidowy określany jako triada aterogenna, charakteryzująca się obniżonym stężeniem cholesterolu HDL (tzw. dobrego cholesterolu), podwyższonym stężeniem lipoprotein LDL (tj. złego cholesterolu) oraz trójglicerydów. Palenie papierosów sprzyja rozwojowi przewlekłego stanu zapalnego, co predysponuje do powstawania zmian miażdżycowych.
Aktywator Inicjatyw Senioralnych
2024-11-18
