Czerniak jest nowotworem rzadko występującym, ale wyjątkowo agresywnym. U 80% osób umierających w Polsce z powodu chorób nowotworowych skóry zdiagnozowano właśnie czerniaka. Tylko wczesne rozpoznanie choroby i dobranie odpowiedniej terapii stwarza szanse na przeżycie. Omawiany nowotwór może pojawić się nie tylko na skórze, w miejscu widocznym, ale także w gałce ocznej bądź w nosie. Patologiczna zmiana najczęściej rozwija się na kończynach dolnych lub górnych, czasami na plecach, ale u niektórych pacjentów nowotwór może pojawić się tam, gdzie nie jesteśmy w stanie sami go dostrzec np. na skórze głowy, na narządach płciowych.
Jakie czynniki zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się czerniaka?
– duża liczba zmian barwnikowych na skórze całego ciała
– określony typ karnacji, czyli jasna skóra, liczne piegi
– nadmierne opalanie się oraz unikanie korzystania z preparatów zapewniających ochronę przeciw promieniowaniu słonecznemu
– częste korzystanie z solarium
– obciążenie genetyczne, czyli pojawienie się choroby u kogoś z krewnych
– choroby przebiegające z obniżeniem odporności np. AIDS, bądź zażywanie leków osłabiających funkcjonowanie układu immunologicznego
Wykazano, że pacjenci cierpiący na nieswoiste choroby zapalne jelit są bardziej narażeni na rozwój raka skóry niż osoby nie borykające się z chorobą Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.
Czerniak w Polsce jest rzadko diagnozowany, niemniej jednak liczba zachorowań stale się zwiększa przez ostatnie 30 lat. W naszym kraju umieralność na raka skóry jest większa niż w Europie, dlatego należy edukować społeczeństwo w odniesieniu do samego schorzenia, jak i możliwości jego leczenia.
Jakie zmiany występujące na skórze powinny nas skłonić do wizyty u dermatologa?
– asymetryczne
– o nieregularnych brzegach
– o nietypowym kolorze
– posiadające dużą średnicę
– powiększające się wraz z upływem czasu bądź zmieniające kolor, kształt
W gabinecie lekarza można dokonać oceny znamion za pomocą dermatoskopu. Jeśli jakaś zmiana zaniepokoi specjalistę, pacjent jest kierowany na kolejne badanie, czyli biopsję (wycięcie zmienionej tkanki). Następnie zmiana skórna poddawana jest ocenie pod mikroskopem.
Leczenie
Jeśli choroba wykryta jest odpowiednio wcześnie, można dokonać wycięcia zmienionej tkanki wraz z okalającym ją marginesem zdrowej skóry. Niestety, gdy nowotwór narasta w głąb skóry konieczne jest wycięcie węzła chłonnego znajdującego się najbliżej patologicznej zmiany oraz wdrożenie dalszej terapii, gdyż mamy do czynienia z III stopniem zaawansowania nowotworu. U pacjentów, u których doszło do przerzutów do węzłów chłonnych, może być konieczne stosowanie radioterapii. Ważna jest ocena mutacji genetycznych towarzyszących chorobie, co pozwala na dobranie właściwej metody leczenia. Niektóre mutacje prowadzą do nadmiernego i niekontrolowanego namnażania się komórek nowotworowych, wtedy wskazane jest zastosowanie tzw., terapii adjuwantowej (uzupełniającej).
Powyższa terapia ma na celu uzupełnienie ingerencji chirurgicznej poprzez obniżenie prawdopodobieństwa wznowy lub przerzutów. Lekarz może dobrać spersonalizowane leczenie, dzięki zastosowaniu genetyki molekularnej – gałęzi medycyny, która dynamicznie się rozwija. Odnalezienie mutacji w konkretnych genach pozwala zastosować leczenie skierowane w miejsce docelowe. W ramach terapii uzupełniającej stosuje się także aktywację układu odpornościowego celem unieszkodliwienia komórek zmienionych nowotworowo.
