Nieswoiste choroby zapalne jelit u seniorów

Nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), to schorzenia obejmujące wrzodziejące zapalenie jelita grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna. Wśród pacjentów w podeszłym wieku należy wyróżnić dwie grupy czyli pacjentów, którzy zachorowali na NChZJ w młodym wieku i chorują nadal oraz pacjentów, u których zdiagnozowano chorobę w wieku geriatrycznym. Za rozwój NChZJ w starszym wieku odpowiedzialne są przede wszystkim czynniki środowiskowe takie jak: konserwanty w żywności, nieprawidłowa dieta, zażywanie antybiotyków i niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Zmiany w składzie mikroflory jelitowej polegające na zmniejszeniu odsetka bakterii przeciwzapalnych i/lub wzroście udziału drobnoustrojów prozapalnych, jak również zaburzenia metaboliczne będące skutkiem tych zmian uznawane są za jedne z najistotniejszych czynników odpowiedzialnych za rozwój nieswoistych chorób zapalnych jelit. Seniorzy mają zwykle obniżoną wydolność fizyczną, co utrudnia radzenie sobie z przykrymi objawami NChZJ, takimi jak biegunka nocna, upośledzona funkcja zwieracza odbytu. Często dochodzi do problemów z podawaniem leków w postaci preparatów doodbytniczych i ich utrzymaniem. Zmniejszona aktywność fizyczna sprzyja powikłaniom zakrzepowo-zatorowym i odleżynom.
Rozpoznanie NChZJ jest utrudnione i często dochodzi do błędów diagnostycznych u pacjentów powyżej 60 roku życia. Błędy wynikają z częstego występowania u seniorów chorób przypominających klinicznie NChZJ:
– rak jelita grubego
– niedokrwienne zapalenie jelit
– choroba uchyłkowa jelita grubego
Przeważającymi symptomami tych schorzeń są bóle brzucha, biegunki, krwawienia z odbytnicy, stanowiące też objawy nieswoistych chorób zapalnych jelit. NChZJ u osób starszych przebiegają łagodniej niż u młodszych pacjentów. Celem leczenia tych chorób jest podtrzymanie okresów remisji, zapobieganie powikłaniom i minimalizowanie ryzyka objawów niepożądanych zażywanych leków. Chorzy w podeszłym wieku hospitalizowani z powodu omawianych chorób, zagrożeni są pojawieniem się choroby zakrzepowo-zatorowej, zapalenia płuc, posocznicy. Pacjenci ze zdiagnozowaną i leczoną chorobą Leśniowskiego-Crohna posiadają zwiększone ryzyko rozwoju następujących nowotworów: raka jelita cienkiego, trzustki, nerek, płuc, żołądka.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego pojawia się nagle, a pierwszym objawem jest uporczywa biegunka. Stolec może być oddawany do 20 razy na dobę. Gdy zmiany chorobowe ograniczają się do odbytnicy, liczba wypróżnień może być prawidłowa, a symptomem są krwawienia z odbytu. Często występującymi objawami w tej chorobie są bóle brzucha, osłabienie, spadek masy ciała. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego przebiega w postaci ostrych faz przedzielonych okresami remisji. Przyczynami nawrotów są zmiany w sposobie odżywiania, zażywanie antybiotyków, stres oraz zaprzestanie stosowania leków podtrzymujących remisję.
Objawy choroby zależą od lokalizacji zmian patologicznych, ich rozległości i stopnia nasilenia procesu zapalnego. Jeśli choroba zajmuje jelito cienkie, pacjenci skarżą się na bóle w jamie brzusznej, a gdy dochodzi do zajęcia jelita grubego to objawem dominującym jest biegunka i nudności. Schorzeniu mogą towarzyszyć objawy pozajelitowe, które utrudniają diagnozę. Są to objawy:
– skórne – rumień guzowaty zlokalizowany na podudziach, zgorzelinowe zapalenie skóry, łuszczyca
– oczne – nawrotowe zapalenie tęczówki, zapalenie twardówki
– kostne – osteoporoza, osteopenia
– stawowe – zapalenie stawów obwodowych, zapalenie stawów kręgosłupa