Układ nerwowy
Oddziaływanie kawy na układ nerwowy związane jest z zawartością kofeiny, teofiliny i teobrominy, przez co napój ten ma właściwości pobudzające, powoduje zmniejszenie odczucia znużenia i pomaga zachować koncentrację. Wykazano, iż kofeina pomaga opóźnić rozwój choroby Parkinsona. Inne badania pozwalają stwierdzić, że osoby pijące 3 filiżanki kawy na dobę mają zmniejszone o 30% prawdopodobieństwo zapadnięcia na powyższą chorobę. Ponadto kofeina wpływa na hamowanie procesów zapalnych w ośrodkowym układzie nerwowym, przez co obniża się ryzyko zachorowania na demencje starcze, w tym na chorobę Alzheimera. Substancja ta ma również swój udział w poprawie działania pamięci długotrwałej, ale ważna jest tu zdefiniowana dawka kofeiny wynosząca 200 mg. Dawka większa powoduje niechciane efekty uboczne, między innymi są to bóle głowy. Należy również uważać, aby nie przekraczać dawki 250 mg kofeiny dziennie w przypadku osób wykazujących zaburzenia lękowe, gdyż nałogowe picie kawy może nasilić objawy. Również schizofrenicy powinni uważać na ilości wypijanej kawy, bo nadmiar kofeiny może spotęgować agresywne zachowania bądź halucynacje.
Cukrzyca typu 2
W Polsce ponad 2 miliony ludzi cierpi na ten typ cukrzycy, a w związku z rozwojem cywilizacji i zmianą stylu życia, prognozowany jest dalszy wzrost zachorowań. Pierwsze badanie dotyczące wpływu spożycia kawy na rozwój cukrzycy opublikowano w 2002 roku. Udowodniono, iż ochronny wpływ tego napoju związany jest z ilością wypitych filiżanek kawy w ciągu doby. Minimalna ilość kawy, jaką należy spożyć w ciągu dnia, aby osiągnąć wspomniany efekt, to 3 porcje. W krajach o bardzo dużej konsumpcji kawy, wynoszącej co najmniej 10 filiżanek na dobę, obserwuje się zmniejszenie ryzyka zapadnięcia na cukrzycę typu 2 o 55% u mężczyzn i o 79% u kobiet. Stwierdzono, iż już 3-4 porcje napoju dziennie obniżają niebezpieczeństwo zachorowania na omawianą chorobę o 25%. Nie ma do tej pory jednoznacznej odpowiedzi, w jaki sposób kawa może wpływać na zmniejszenie prawdopodobieństwa rozwoju schorzenia. Być może jest to związane z obecnością we omawianym napoju polifenoli, które mogą obniżyć wchłanianie glukozy w przewodzie pokarmowym.
Choroby serca i układu krążenia
Wykazano, że wypijanie 5-6 filiżanek kawy na dobę nie wpływa na ryzyko pojawienia się zaburzeń pracy serca. Taka konsumpcja może zmniejszyć ryzyko zgonu z powodu zawału mięśnia sercowego, co prawdopodobnie jest związane z oddziaływaniem przeciwutleniaczy znajdujących się w ziarnach kawy. Należy w tym momencie rozwiać wątpliwości – czy spożycie kofeiny prowadzi do rozwoju nadciśnienia? Na populacji 155 594 kobiet nie odnotowano związku między konsumpcją kawy a zwiększonym prawdopodobieństwem rozwoju wspominanej choroby. Warto zdać sobie sprawę, iż picie napojów typu cola zdecydowanie przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego. Kawa niefiltrowana wypijana codziennie może spowodować wzrost stężenia cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji LDL w surowicy.
Nowotwory
Kawa, jako napój zawierający związki przeciwutleniające, wymiatające wolne rodniki tlenowe odpowiedzialne na powstawanie nowotworów, wpływa na zmniejszenie zapadalności na raka wątrobowokomórkowego oraz na raka jajnika.
Układ pokarmowy
Osobom cierpiącym na chorobę refleksową przełyku oraz na chorobę wrzodową nie zaleca się picia kawy, gdyż potęguje ona objawy wymienionych schorzeń.
Przyjmowanie leków
Nie powinno się popijać kawą żadnych farmaceutyków, ze względu na możliwość osłabienia lub wzmocnienia ich działań niepożądanych.
Opracowane na podstawie:
„Kawa i kofeina – wrogowie czy sprzymierzeńcy kardiologa?”; Wojciech Dworzański i wsp.; Kardiologia Polska 2011
„Picie kawy a ryzyko cukrzycy typu 2. Optymistyczne doniesienia naukowe”; Regina Wierzejska i wsp.; Przegląd Epidemiologiczny 2012
