W artykule dotyczącym Funduszu Ubezpieczeń Społecznych omówiona została instytucja obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. W powyższym wspomniane zostało, że rolnicy nie podlegają temu obowiązkowi, jednakże są objęci ochroną zapewnianą przez ustawę z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Przedmiotowe ubezpieczenie obejmuje zarówno rolników, jak również pracujących z nimi domowników[1] oraz pomocników rolnika. Osoby te obowiązane są do posiadania obywatelstwa polskiego lub do wykonywania pracy na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Ostatnie wymienione osoby powinny przebywać na terytorium Polski w sposób zalegalizowany, posiadając przy tym zezwolenie na pracę. Mogą to być również osoby będące obywatelami Unii Europejskiej, Szwajcarii, Islandii, Liechtensteinu oraz Norwegii.
Ubezpieczenie społeczne rolników wyróżnia:
- ubezpieczenie wypadkowe;
- ubezpieczenie chorobowe;
- ubezpieczenie macierzyńskie;
- ubezpieczenie emerytalno-rentowe.
Warto zaznaczyć, że wskazane powyżej ubezpieczenie emerytalno-rentowe różni się od ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, które zawarte jest w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Różnica dotyczy kwestii, w której w ubezpieczeniu społecznym rolników występuje jedna składka łącznie na emerytury i renty, zaś w ubezpieczeniu z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych występuje odrębna składka zarówno na ubezpieczenie emerytalne, jak i ubezpieczenie rentowe.
Ubezpieczenie emerytalno-rentowe wiąże się przede wszystkim z posiadaniem gospodarstwa rolnego, którego powierzchnia powinna wynosić minimum 1 ha przeliczeniowy. Ponadto powiązane jest także z brakiem tytułu do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, przy czym obowiązek ten ustaje z dniem utraty statusu rolnika lub domownika albo z dniem nabycia uprawnienia do emerytury.
Ubezpieczenie społeczne rolników podlega odrębnemu organowi rentowemu, którym jest Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, powszechnie znana KRUS.
Podkreślić należy, że to na rolniku ciąży obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie za każdą ubezpieczoną osobę. Jednakże w przypadku, gdy działalność rolnicza prowadzona jest przez kilka osób, to wówczas wszyscy obowiązani są do płacenia składek solidarnie. W kwestii dotyczącej małżonka rolnika:
- jeżeli jest współwłaścicielem gospodarstwa rolnego – podlega on ubezpieczeniu jako rolnik;
- jeżeli nie jest współwłaścicielem gospodarstwa rolnego – podlega on ubezpieczeniu jako małżonek rolnika;
jeżeli podlega powszechnemu ubezpieczeniu społecznemu – jest wyłączony z ubezpieczenia rolniczego.
[1] Domownik – jest to osoba bliska rolnikowi, która ukończyła 16 lat, pozostaje z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie oraz co najważniejsze, stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.
