Po śmierci spadkodawcy często spadkobiercy nie zajmują się kwestiami formalnymi związanymi ze spadkiem. Jednak warto pamiętać, że ustawodawca przewidział terminy w czasie których należy określić, czy lub w jaki sposób spadkobierca chce przyjąć spadek.
Ustawodawca przewiduje trzy możliwe decyzje w zakresie spadku:
– przyjęcie spadku wprost tj. bez ograniczenia odpowiedzialności za długi;
– przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza tj. z ograniczeniem odpowiedzialności za długi;
– odrzucenie spadku.
Każda z wyżej wskazanych decyzji rodzi dla spadkobiercy inne skutki prawne, dlatego też warto zastanowić się, czy przyjąć spadek (a jeśli tak, to w jaki sposób), czy też go odrzucić. W momencie śmierci spadkodawcy, jego bliscy stają się spadkobiercami, jednakże do czasu złożenia oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie odpowiadają za zobowiązania spadku.
Ustawodawca przewiduje 6 miesięczny termin do złożenia oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, który rozpoczyna się od dnia w którym spadkobierca dowiedział się o swoim powołaniu do dziedziczenia. Brak złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku składa się przed sądem (w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku) lub przed notariuszem (notariusz sporządza akt notarialny). Należy pamiętać, że oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie można odwołać, czy też zmienić, dlatego też decyzja powinna być przemyślana i świadoma. Ważne jest ustalenie czy spadkodawca posiadał obciążenia, długi, zobowiązania na spadku oraz ustalić ich wysokość.
Nawet jeżeli spadkobierca dowiedział się o istniejących długach już po przyjęciu spadku, to bardzo trudno będzie mu odwołać/ zmienić swoje oświadczenie. Jedynie w przypadku złożenia oświadczenia pod wpływem błędu lub groźby można uchylić się od jego skutków. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może zostać dokonane ustnie (do protokołu na rozprawie sądowej) lub pisemnie z podpisem urzędowo poświadczonym (u notariusza w formie aktu notarialnego).
Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku można dokonać przez pełnomocnika, jednakże pełnomocnictwo do złożenia takiego oświadczenia powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym tzn. dokonane u notariusza w formie aktu notarialnego.
Co do zasady spadkobierca nie może przyjąć spadku w części, a w części odrzucić. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminy jest nieważne.
